East tries to meet West - A Spampoem

Part One

Yummy chick gives head and gulps sperm
Lesbo webgirlparty with dildos
Fat nurse with big ass sucks cock

Horny for pussy whole railing fuckin
Pretty teenie gets fucked in tight pussy
Bigtit babe gets pussy screwed

Shy young blondie wild fucked
Blonde screams as macho rams pussy

(fragment uit 10-delige cyclus)

Gisteravond introduceerde de hoofdredacteur in het VPRO-radioprogramma Music-Hall een nieuw literair genre: spampoëzie.

Luister naar zijn uiteenzetting over de totstandkoming van deze teksten en waarom spampoëzie op een zeer speciale manier moet worden voorgedragen.

Aan de vele plekken op internet waar poëzie is te vinden, is een mooie toegevoegd:
The Poetry Archive.
Britse en Amerikaanse dichters lezen hun eigen gedichten voor - een archief met de stemmen van levende en dode dichters.

Een heldere, strak gemaakte, voorbeeldige site, met vele toegangsmogelijkheden: via de namen van de dichters, via de titels van de gedichten, via onderwerpen, of via de dichtvorm.
Je kunt meelezen met de dichters, er zijn toelichtende teksten en biografieën.

Dit is het begin, er zijn nu 86 dichters te beluisteren, men zal in de toekomst eigen opnamen blijven maken. De cd's die The poetry Archive uitbrengt, bevatten van elke dichter meer werk dan op de site is geplaatst.

Uit onderstaand gedicht van Herman Gorter mag ik graag twee regels citeren op momenten van hevig welbevinden:

'...en draag me met opbeuren.'

'Ik ben gemakk'lijk los.'

Het kenteringssonnet (uit 1891) wordt voorgedragen door Jan Decleir op een cd bij een boekje uit de serie 'Jan Decleir leest'.
Er zijn drie delen uit: Herman Gorter, Paul van Ostayen en Karel Van de Woestijne.

Een goede raad voor de jongere, poëziegevoelige lezers van de mannelijke kunne:
zet de cd 'Jan Decleir leest Herman Gorter' op je mp3-speler en laat je verloofde er 's avonds voor het slapengaan naar luisteren. Over de gevolgen wil en kan ik hier niets zeggen.

Ik vlood vandaan de wereld achter deuren
en nu heb ik bloemrijke eenzaamheden,
maar toch zijn mij nog gapende en wreede
bersten als in gebarsten grond de scheuren.

De stemmen en de blankre ooge' en heure
koele glasheden zonder ééne bede,
pijnigden, daarom ben ik nu tevreden
en voed mijn hart en draag me met opbeuren.

Schoon is het me en om in mijne blanke
gedachten te gaan met de hooge armen
samen voorover als in lichte bosch.

Het kruipt rondom mijn boezem als de ranken
van wijngevende druiven en de warme
vrijheid voel ik. Ik ben gemakk'lijk los.

Gisteren werd in Bergen de nieuwe poëziebundel van Elly de Waard ten doop gehouden in De Eerste Bergensche Boekhandel.

Opmerkelijk zijn de gedichten die zij heeft geschreven naar aanleiding van de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh.

In het lange gedicht 'De Ballade van de vermoorde politicus' wordt de naam Fortuyn niet genoemd, maar in de eerste strofe wordt al meteen duidelijk over wie het gaat:

Zes uur, zes uur heeft geslagen
het nieuws gaat over het land
met lichte stap komt naar buiten
een man - hij zakt naar de grond

In 'Theo van Gogh' vormen diens laatste woorden de kern van het gedicht.

Bij de presentatie van de bundel lichtte Elly de Waard toe waarom deze actuele gedichten niet moeten worden opgevat als politieke statements. Een fragment uit haar verklaring is hieronder te beluisteren.

De bundel bevat ook gedichten van een andere orde. In de afdeling Thuisland speelt Nederland en het leven en de woonomgeving van Elly de Waard een grote rol.

Speciaal voor Bieslog leest zij de gedichten 'Theo van Gogh' en 'Oorsprong'.

Mooi omslag van de bundel van Wim Brands - heldere vormgeving (van Volken Beck), schitterende tekening (van Marcel van Eeden).

Zoals de omslag zijn de gedichten: helder, geraffineerd eenvoudig, veel weglatend, veel oproepend.
Omdat in dit gedicht mijn herkenning het grootst is, ben ik geneigd het ook maar meteen het mooiste te vinden:

BOODSCHAPPENTAS

Ze hangt als een boodschappentas
aan mijn arm en ik bedenk
wat er met haar

uit mijn leven verdwijnt: Buisman,
een stoof, de theemuts.

Niets houdt haar trouwens
nog warm.

Bevelend wijst ze naar
de supermarkt en
vraagt me

wat ik zie:
ik noem een naam.

Nee, idioot,
dat is de overkant
en hoe komen wij daar?

Ik wil haar nooit meer ontstemmen,
zeg me hoe.

Maak je maar klaar,
we zullen moeten zwemmen.

Wim Brands, Ruimtevaart (Uitgeverij Nieuw Amsterdam 2005)

Met de bundel Leaves of Grass/Grasbladen is in Nederland een monument opgericht voor de Amerikaanse dichter Walt Whitman, de grondlegger van de vrije vorm.
Eenentwintig dichters hebben geprobeerd de geest van de poëzie van Whitman zo dicht mogelijk in het Nederlands te benaderen.

Eén van de voor dit project gevraagde dichters, Ilja Leonard Pfeijffer, had geheel eigen opvattingen over het vertalen van poëzie.
Een fragment:

Whitman:
'To think of time... to think through the retrospection,
To think of today.. and the ages continued henceforward.

Have you guessed you yourself would not continue? Have you dreaded those earth-beetles?
Have you feared the future would be nothing to you?

Is today nothing? Is the beginningless past nothing?
If the future is nothing they are just as surely nothing.

To think that the sun rose in the east.... that men and women were flexible and real and alive.... that every thing was real and alive;
To think that you and I did not see feel think nor bear our part,
To think that we are now here and bear our part.'

Vertaling:
'achterdeinst de docht aan dagen aan vandaag aan tijd op handen
knaagera's der aardkeveren grimmelend ontjouwen
zo niets iets is dan zeker is niets

bepeinst de docht aan zon in het oosten man en vrouw buigzaam
en echt met leven voor handen sluimera's van jouwloos wachten
en de docht aan hunloos jou in deze dagen'

Wat is vertaler Ilja Leonard Pfeijffer toch een grimmelende rakker! Nooit te beroerd een potje docht af te scheiden - ontikken is er niet bij. Een echte taalknaagera die eindelijk de kans krijgt die sluimera van een Whitman een lesje te leren.

Gelukkig blijven de lezers niet hunloos achter - de bundel is tweetalig en als je een beetje Engels leest kom je er wel uit.

Poëzienieuws.
Vandaag verscheen Leaves of Grass van Walt Whitman (uit 1855), in de vertaling van 22 Nederlandse dichters.
En in een marathonzitting wordt het gehele werk vanavond door de vertalers voorgedragen op Poetry International in Rotterdam.

Uit het Woord vooraf, door initiatiefnemers Jacob Groot en Kees 't Hart:

'Whitmans Leaves of Grass werd een klassieker, een literair monument, een gouwe ouwe van de Americana, op één lijn met Herman Melville's Moby Dick, de westerns van John Ford, de foto's van Walker Evans of de liederen van Bob Dylan.
Toch kennen weinig lezers van deze poëziebijbel de oerversie, de baanbrekende pioniers-Leaves, in de door latere drukken nooit meer geëvenaarde compositie. Ter gelegenheid van het honderdvijftigjarig jubileum namen wij het initiatief voor een unieke gebeurtenis: een collectieve vertaling door Nederlandstalige dichters van het oorspronkelijke meesterwerk.'

Een fragment uit het openingsgedicht 'Lied over mezelf' in de vertaling van Anneke Brassinga:

(1)
Ik bejubel mijzelf,
En waar ik me mee tooi, wees jij ermee getooid,
Want elk atoom dat mij behoort is evengoed van jou.

Ik lanterfant, mijn ziel op sleeptouw,
Ik hang rond en slenter wat, op mijn dooie gemak, een struise zomerse grasspriet bestuderend.

(2)
Huizen, kamers ze zijn vol parfums... de schappen staan beladen met reukwerk,
Ik adem zelf het welriekende in, het is me niet vreemd en staat me aan,
Het alcoholisch vocht zou me liefst ook nog bedwelmen, maar ik kijk wel link uit.

De lucht is geen parfum... heeft niet de smaak van alcoholisch vocht... ze is reukloos,
Mijn mond zal er altijd naar dorsten... ik ben haar aanbidder,
Ik zal op de oever bij de bosrand gaan staan, onverhuld geworden, naakt,
Ik brand van verlangen dat ze me aanraakt.

vredig eten is goed eten
want lekker eten doet men alleen in rust en vrede
voor een goede spijsvertering is het een vereiste
dat men elk hapje minstens vijftienmaal kauwt
daarom eet men met muziek ook beter
want onder vrolijke tonen bewegen de kaken vanzelf
harmonieus en met de kaken ook de slokdarm
en later zelfs de overige dertig meter
lange darmen in de buik

vrede is goed eten met goede muziek
met marsmuziek kan men beter lopen dan eten
als men dan ook maar vredig loopt
en niet meemarcheert met een troep soldaten
tegen andere soldaten
dan is marsmuziek net zo bedorven
als besmet voedsel

maar bij dansmuziek is het zeker goed eten
want dansen is geen vechten
wie danst houdt rekening met andere dansers
zoals men onder het eten niet alle
lekkere hapjes alleen verorbert maar die deelt
met de overigen de disgenoten

LUCEBERT

Mag ik de lezer nu verzoeken in de linkerbalk van Bieslog de volgende zoekterm in te tikken:

poffertjes

Een dag duineninspectie kan ik het beste samenvatten met het kortste, wat mij betreft mooiste gedicht over de duinen:

Eenvoudig, de duinen, eenvoudig

Chr. J. van Geel
(Uit: Verzamelde gedichten, Uitgeverij G. A. van Oorschot, Amsterdam)

In 2004 werden in Nederland 400.000 iPods verkocht. Wie nu nog niet met zo'n witte mp3-speler op zak loopt waarin het gehele persoonlijke muzikale hebben en houden is opgeborgen, loopt hopeloos uit de pas.

Het einde van de opmars in nog lang niet in zicht.
De iPodmini- en shufflevarianten doen het uitstekend. De bladen raken niet uitgeschreven (coverstory in het eerste nummer van het nieuwe tech/life/style-tijdschrift Bright, coverstory in de eerste maandelijkse editie van Oor).
Er worden iPod-party's georganiseerd, waarop iedere feestganger mp3j kan worden en radioshows kunnen met Podcasting min of meer rechtstreeks naar de iPod gestuurd.

De muziekindustrie is door het succes van de iPod mp3-speler compleet op z'n kop gezet.

Maar, zo vraag ik u, waarom uitsluitend muziek afspelen op de iPod?
Met trots, pedanterie en koketterie lanceer ik een nieuwe loot aan de iBoom:

iPodezie (iPodetry, if you like)

Ik heb mijn 40 GB iPod geladen (is nog lang niet vol) met poëzie, voorgedragen door de dichters zelf.
Zoveel dichters hebben hun eigen gedichten gelezen voor LP, CD of internet - van Lucebert, Hugo Claus, Leo Vroman en Remco Campert alleen al, draag ik honderden gedichten op mijn iPod mee in mijn binnenzak. Via internet kunnen nog duizenden voordragende dichters uit de wereldliteratuur worden toegevoegd.

Elitair? Snobbish? Nou! Maar geheel passend bij het luxe, egoversterkende, onontkoombare imago van de iPod.

Nieuwe dichtbundels gaan steeds vaker vergezeld van CD's, iPodezie dus en vandaag heb ik een exclusieve voordracht in mijn iPodeziecollectie gezet.
Aan 500 exemplaren van Joost Zwagermans nieuwe epische gedicht 'Roeshoofd hemelt' (Uitgeverij De Arbeiderspers), is een CD toegevoegd, waarop Hans Teeuwen enkele van die gedichten voordraagt.

In de boekhandel is voor 1 euro 50 de prachtige bundel 'het bezit van een ruïne' te koop (uitgave van Poetry International/Querido) met tien nieuwe gedichten van Gerrit Kouwenaar, de 81-jarige Enige Echte Nestor der Dichters des Vaderlands.

Waarschuwing:
de gedichten rijmen niet, ze zijn niet 'leuk' en ze 'gaan niet over de actualiteit'.
Wel zijn ze aangrijpend, ontroerend en tijdloos.

sleutel

Als je je sleutel mist zoek eerst
in je eigen deurslot, als je dood moet
geef je plant nog wat water, klop niet
om regen uit het verlaagde plafond, maak het

gedichten moeten niet troosten, zeg ik
toch maar weer eens in wat nu echt af en toe
op een volwassen stilstand gaat lijken

handen gevouwen boven het erfelijk bestek, brood
en vleeswaar staan klaar, maar geen woord
dat zich bekt, en hoe mager de eetlust
eten is leven

dus eerst nog maar even het zwijgen vergulden
wat leegte innemen, de schemer inwonen
en er een opsteken, voor de doden -

Gerrit Kouwenaar

Hoe gaat de verkiezing van de Amerikaanse Dichter des Vaderlands in zijn werk?

Gekozen door een commissie van vooraanstaande poëziecritici en eerder gekozenen, wordt hij/zij voor een jaar van staatswege benoemd door de eerbiedwaardige Library of Congress, krijgt 35.000 dollar en een eigen kantoor, houdt één lezing en mag de functie verder naar eigen goeddunken invullen.

Dit jaar is Ted Kooser de 'Poet Laureate Consultant in Poetry'.

Ted Kooser (1939) heeft het imago van 'gewone man' (was gedurende veertig jaar klerk op een verzekeringskantoor), maar haalde ondertussen diverse universitaire graden in kunst en literatuur.
Hij publiceerde tien bundels die vele prijzen wonnen en schrijft gedichten over 'het gewone leven'.

Ted Kooser laat zien dat in anekdotische poëzie universele kracht schuilt.
Als liefhebber van experimentele, woorddronken, zingende gedichten, vind ik het volgende gedicht toch (ook) mooi.

At the Cancer Clinic

She is being helped toward the open door
that leads to the examining rooms
by two young women I take to be her sisters.
Each bends to the weight of an arm
and steps with the straight, tough bearing
of courage. At what must seem to be
a great distance, a nurse holds the door,
smiling and calling encouragement.
How patient she is in the crisp white sails
of her clothes. The sick woman
peers from under her funny knit cap
to watch each foot swing scuffing forward
and take its turn under her weight.
There is no restlessness or impatience
or anger anywhere in sight. Grace
fills the clean mold of this moment
and all the shuffling magazines grow still.

Tien jaar geleden overleed hij. Dit jaar zou hij tachtig zijn geworden.
Zijn werk leeft voort.

1.
Vandaag wordt in het Cobra Museum te Amstelveen de tentoonstelling 'Lucebert - werk op papier' geopend (tot 09-01-2005).

2.
De AVRO zendt vanavond in het programma Close Up een documentaire uit over multitalent Lucebert: dichter, schilder, fotograaf, graficus, tekenaar en keramist. (Nederland 1, 18.30 - 19.20 uur.)

3.
Morgen verschijnt op het Basta-label de CD 'de hemelse wanklank'.
Lucebert draagt zijn gedichten voor (opnamen uit het begin van de vijftiger jaren), die door Erik Voermans in 2004 werden voorzien van gemanipuleerde gitaarklanken.

'Luceberts voorlezingen van toen hebben ook nu nog die wonderlijk bezwerende kracht. Hij is een sjamaan, die zijn toehoorders betovert met woorden die de suggestie wekken onzegbare geheimen te openbaren.'

Fragment uit 'van licht is en met zingen begonnen de liefde':

de liefde staat op en zij slaapt
en kan eten van lachen
en draagt soms een broek of een rok
maar naakt gaat zij vaak
raakt dan spoedig gewond
maar haar lijden is een razende komeet
erg traag trimmen en wassen
en zij geneest door een dans op het zoetsmakende bloedvat

Camera Poetica is een collectie van 41 korte filmpjes, die werden gedraaid op de Poetry International Festivals van de afgelopen jaren.
Dichters uit binnen- en buitenland dragen eigen werk voor.

Een opmerkelijke bijdrage levert stemkunstenaar Jaap Blonk.

Zie en hoor zijn geluidsgedicht van sis-klanken.

Dat Henny Vrienten, naast veel gevraagd en geprezen componist van filmmuziek, ook een groot kenner is van de Nederlandse poëzie (en van de Engelse!), wist ik, want we kennen elkaar.

Maar verdenk me niet van vriendjespolitiek als ik de bloemlezing die hij heeft gemaakt van de poëzie der Tachtigers hier van harte aanbeveel. Mooie bundel!

Zo'n bloemlezing was tot heden niet in druk en deze collectie van honderd nog springlevende gedichten van het einde van de negentiende eeuw, voorziet in een behoefte.

De karakteristieken van de dichters zijn compact en gaan vergezeld van uitspraken van tijdgenoten.

Albert Verwey en Herman Gorter krijgen de meeste ruimte - gedurfd is de opname van het ruim vijftig pagina's tellende eerste deel van Gorters Mei.

'Wij konden niet ophouden met praten. Wij brachten elkaar allemaal naar huis en als er een aan zijn huisdeur was gekomen, ging hij niet naar binnen, maar bracht de anderen weer thuis. Wij bleven staan beweren op iedere hoek van de straten, waar de enkele late voorbijganger de woordenstroom niet dempte en onze stemmen bleven klinken langs de donkere huizenrijen in de nacht. Ik vraag mij af, of er nu ook literaire café's in Amsterdam bestaan!
Wij, Tachtigers, hadden reden om oppositie te voeren. Er moesten in die tijd hinderpalen worden opgeruimd. Heden schijnt dat nog niet nodig; de deuren zijn opengestoten en de jonge krachten kunnen vrij hun gang gaan.'

Uit: Frans Erens, Vervlogen jaren

Op 93-jarige leeftijd is de Poolse dichter Czeslaw Milosz overleden.
Ruim dertig jaar woonde hij in Frankrijk en de Verenigde Staten, om in 1989 naar Polen terug te keren.
In 1980 kreeg hij de Nobelprijs voor literatuur.

Pas de laatste jaren, moet ik bekennen, ging ik zijn werk lezen en waarderen, dankzij de vertalingen van de (in maart jl. overleden) vertaler Gerard Rasch.

Bij Uitgeverij Atlas verschenen twee boeken van Milosz: Alfabet, een bundel persoonlijke herinneringen en de verzamelbundel Gedichten.

Uit dat laatste boek kies ik dit gedicht, dat dateert uit 2001, toen de dichter dus 90 jaar was.

DE NIEUWE EEUW

Mijn lichaam wil mij niet gehoorzamen.
Het valt op een effen weg, komt met moeite de trap op.
Ik sta er satirisch tegenover. Ik lach het uit,
met zijn flodderige spieren, slepende voeten, blindheid,
al die parameters van de diepe ouderdom.

Gelukkig blijf ik 's nachts gedichten maken.
Ook al kan ik ze, nadat ik ze 's ochtends
opgeschreven heb, niet meer ontcijferen.
Wat helpt zijn de vergrote letters van de computer.
Die ik dus nog meemaak - en dat is een goed ding.

Czeslaw Milosz (vertaling: Gerard Rasch)

Vanmorgen heb ik me gefeliciteerd met de 75e verjaardag van Remco Campert.
Vandaag vier ik namelijk het feit, dat ik voor het 47e jaar lezer van Remco Campert ben.

Als u ook lezer van Remco Campert bent: van harte gefeliciteerd en nog vele jaren.

In de vierde klas van de middelbare school las ik voor het eerst gedichten van Remco Campert. En ik ging meteen proberen of ik ook zulke gedichten schrijven kon. Niet dus.

En onder vrienden lazen we elkaar het verhaal 'De jongen met het mes' voor. Waarna we zeker wisten dat we het huis uit moesten om naar de Echte Grote Stad te verhuizen, waar je maar met je voet op de grond hoefde te stampen en er was een feest.

Sindsdien heb ik alles gelezen wat hij heeft gepubliceerd en feliciteer ik me met de uren en uren lachen, genieten en ontroering die Remco Campert me heeft bezorgd.

Als verjaardagscadeau heb ik mezelf iets toepasselijks gegeven:
Remco Campert die een van zijn gedichten voordraagt. Want mooier dan hij het zelf doet, kan zijn poëzie niet worden voorgelezen.

In Rotterdam is het 35e Poetry International Festival gisteren van start gegaan.

Tonnus Oosterhoff is een van de deelnemende dichters.

Van hem zijn op de site Poetry International Web enkele in het Engels vertaalde gedichten opgenomen, waaronder twee van zijn fameuze 'bewegende' gedichten ('Man horizon animal' en 'APARIMATA').

Als u eerst het nummer van trompettist Clifford Brown aanzet en daarna het gelijknamige gedicht van Lucebert hardop voorleest, creëert u uw eigen sessie Jazz&Poetry (voorloper van alle performance- en slampoetry).

lands end

met clifford brown (t) max roach (dr) harold land (t-s) george morrow (b) richie powell (p) (study in brown; Em Arcy MG-36037)

aan het einde van het land met klinkend gereedschap klimt
de leeuwerik te klinken de vederwolkenachtbaan aan
's lands einde speelt boven opspringende akkers
voorouderlijk zaad uit doffer naar duif door de duisternis
vrede nu
maar donker blijven de dorpsdeuren toe
als leunde een onmetelijke rug uit de lucht
voor het zonnepeloton
'mijn moeder heeft een wasmachine gekocht mijn zuster ook
een nog grotere maar gelukkig
de methodisten zingen nog' ons dorp aaneen
met harten die als bijbels dichtklappen
rollen zij psalmen tot onder de donderwolk tot
aan het einde van het land waar op een krakend plankier
terwijl de vliegen het in de marmelade doen
de provinciale schoenmaker tukt in zijn schonkige schommelstoel

aan het einde van het land mijn in smidsvuur gedompelde ogen
stijgen op naar het klaterend aambeeld van de rivier
daar aan de einder zal ik blij verdwijnen
mijn hoofd in mijn voorschoot de bovenwindse blaasbalgen
op de adem van de laatste vrolijke buurman gericht
spoedig zal eenvormige overvloed overal even roekeloos
het hart en het hoofd doen versuffen
na mij de motregen
mijn broer verwierf zich een zijnsmachine
mijn zuster een nog werkzamere
ik hoor aan het einde van het land hun danklied
in steeds vollere en naaktere offerhaarden klapwieken
ik hoor ook in welriekende putten van verzet
hun kinderen vernielen het stevigste speelgoed

aan het einde van het land boort zich de zon
in mijn snel schip
hoe bij haar afscheid zij nog uitvindt
het wagenwiel
waarvan ik al afscheid neem
als van het steeds wassende dorp
als van de wassende nacht

(Lucebert- verzamelde gedichten - uitg: De Bezige Bij)

Eigenlijk geloof ik niets,
en twijfel ik aan alles, zelfs aan U.
Maar soms, wanneer ik denk dat Gij waarachtig leeft,
dan denk ik, dat Gij Liefde zijt, en eenzaam,
en dat, in dezelfde wanhoop, Gij mij zoekt
zoals ik U.

Gerard Reve

uit: 'Nader tot u', "Geestelijke Liederen"
Verzamelde Gedichten, Bezige Bij 2001

Dichteres Elly de Waard (Bergen, 1940) woont en werkt haar gehele leven temidden van de Noord-Hollandse duinen.
Strand, zee en duinen spelen veelvuldig een rol in de gedichten van haar tot nu toe verschenen dertien bundels.

Haar huis biedt uitzicht op een groot veld, het Doornvlak, dat is omringd door de heuvels van binnen- en buitenduinen.

DOORNVLAK

Gewandeld in de wonderlijk
zachte dag; het dorre blad

rustig gevouwen op mijn pad;
de zon schijnt onomfloerst

hoewel de bosrand in de verte
rondom blauwig is van nevel

over groen; het veld ligt als de
open hand van een bekende, warm

van palm, mij toegereikt als
in een groet; een kleine blauwe roos

ontbloeit haar welkom op een blootgewoelde
potscherf aan mijn voet

(Uit: Anderling - Uitgeverij De Harmonie, Amsterdam)

In het audiogedeelte draagt Elly de Waard het gedicht voor en vertelt zij over het Doornvlak en de veranderingen die het veld momenteel ondergaat.

Het videodeel laat het Doornvlak zien in relatie tot de duinen.

Vandaag wordt op vele plaatsen in de Engelstalige wereld herdacht, dat Dylan Thomas vijftig jaar geleden op 39-jarige leeftijd overleed.

Het werk van de bard uit Wales leeft. Zijn gedichten worden gelezen, het stemmenspel Under Milkwood wordt nog steeds opgevoerd en ook zijn stem is veelvuldig op internet te beluisteren.

Bieslog herdenkt Dylan Thomas met zijn bekendste gedicht, door hemzelf voorgedragen.
Zet het geluid aan en lees mee svp.

Do not go gentle into that good night

Do not go gentle into that good night,
Old age should burn and rave at close of day;
Rage, rage against the dying of the light.

Though wise men at their end know dark is right,
Because their words had forked no lightning they
Do not go gentle into that good night.

Good men, the last wave by, crying how bright
Their frail deeds might have danced in a green bay,
Rage, rage against the dying of the light.

Wild men who caught and sang the sun in flight,
And learn, too late, they grieved it on its way,
Do not go gentle into that good night.

Grave men, near death, who see with blinding sight
Blind eyes could blaze like meteors and be gay,
Rage, rage against the dying of the light.

And you, my father, there on the sad height,
Curse, bless me now with your fierce tears, I pray.
Do not go gentle into that good night.
Rage, rage against the dying of the light.

Dat de Zuid-Afrikaanse schrijver J. M. Coetzee over een grondige kennis van de Nederlandse taal en literatuur beschikt, was in kleine kring bekend.

Nu hem de Nobelprijs voor Literatuur is toegekend, zal niet alleen zijn eigen werk, maar ook onze literatuur de vruchten plukken van deze wereldwijde aandacht.

In februari 2004 verschijnt 'Landscape with Rowers', een selectie Nederlandse poëzie, vertaald door J. M. Coetzee.

De Nederlandse dichters waarvan werk is omgezet in de Engelse taal:
Cees Nooteboom, Gerrit Achterberg, Hugo Claus, Sybren Polet, Hans Faverey en Rutger Kopland.

Uit een artikel over 'Landscape with Rowers':
'In Youth, Coetzee's main character claims that "of all nations the Dutch are the dullest, the most antipoetic'. With these marvelous translations, the author proves his protagonist wrong.'

Op de achterpagina van NRC-Handelsblad schrijft Tom Rooduyn vandaag een enthousiast stuk over de onlangs gestarte poëziewebsite van De Bezige Bij.

En terecht. De site is een grote aanwinst voor de (overvloedig aanwezige) poëzie op internet.

De Bezige Bij plaatste van 72 oudere en jonge auteurs gedichten op de site, die in de meeste gevallen zijn voorzien van een videofilmpje, waarin de dichter het gedicht zelf voorleest. Ook zijn beknopte biografieën opgenomen en covers van dichtbundels. Alle dagen van het jaar wordt een speciaal daggedicht geplaatst.

Voorbeeldig gedaan!

(Tip: kies voor 'full screen'.)

Als opvolgster van Billy Collins is de dichteres Louise Glück (1943) (spreek uit: Click!) door de Library of Congress voorgedragen als nieuwe Poet Laureate van de VS.

Dit is een fragment uit het gedicht Siren (1986):

I became a criminal when I fell in love.
Before that I was a waitress.
I didn't want to go to Chicago with you.
I wanted to marry you, I wanted
Your wife to suffer.
I wanted her life to be like a play
In which all the parts are sad parts.
Does a good person
Think this way? I deserve
Credit for my courage . . .

Als je er op doorreis, naar de vakantiebestemming in Frankrijk, terecht zou komen, drink en eet je hooguit wat op het terras van De Hommelhof.

Er lijkt geen aanleiding te bestaan langer te blijven in het 'vergeten' dorpje op de grens van België en Frankrijk.
Schijn bedriegt.
Het is de moeite meer dan waard een uitvoerige voettocht door Watou te ondernemen.

Een ontdekkingstocht door verlaten huizen, gebouwen, stallen en boerderijen, waar beeldende kunst is opgesteld en gedichten zijn te lezen of te horen.

Het was mijn tweede bezoek en de magie werkte opnieuw.
Dat je een dorpshuisje binnen mag en door de lege kamers kunt dwalen is op zichzelf al bijzonder. Maar de ervaring wordt onvergetelijk als je een deur op zolder opent en je treft een mooi, raar, of schokkend beeld aan.

Beeldende kunst en poëzie uit de context van museum en zaalvoordracht gehaald - het werkt in Watou.

De videofilm probeert 'iets van de sfeer' over te brengen.
Maar ik beveel eigen onderzoek van harte aan.

Watou - Poëziezomer 2003
tot 7 september
dagelijks geopend van 14.00 - 19.00 uur
(zondags vanaf 11 uur)

De redactie van Bieslog reist vandaag af naar het Belgische dorpje Watou, tegen de Franse grens aan, 'op de rand van het Nederlandse taalgebied'.

Wederom wordt daar de Poëziezomer gehouden, een tentoonstelling waarbij werk van 25 dichters en beeldend werk van 35 kunstenaars met het dorp en het landschap in contact worden gebracht.

De hoofdredacteur versloeg de manifestatie vorig jaar (zie dossier BieslogKunst, 17 t/m 19 juli 2002) en het verblijf heeft toen zo'n grote indruk gemaakt, dat hij vandaag de reis naar het ver afgelegen dorpje verwachtingsvol opnieuw onderneemt.

Het wordt nachtwerk. Een verslag op Bieslog wordt morgenochtend verwacht.

Fragment uit een gedicht van de Amerikaanse dichter Billy Collins:

Consolation

How agreeable it is not to be touring Italy this summer,
wandering her cities and ascending her torrid hilltowns.
How much better to cruise these local, familiar streets,
fully grasping the meaning of every roadsign and billboard
and all the sudden hand gestures of my compatriots.

There are no abbeys here, no crumbling frescoes of famous
domes and there is no need to memorize a succession
of kings or tour the dripping corners of a dungeon.
No need to stand around a sarcophagus, see Napoleon's
little bed on Elba, or view the bones of a saint under glass.

How much better to command the simple precinct of home
than be dwarfed by pillar, arch, and basilica.
Why hide my head in phrase books and wrinkled maps?
Why feed scenery into a hungry, one-eyes camera
eager to eat the world one monument at a time?

Open deur: wat kom je toch een mooie dingen tegen bij een vaartocht over het net.

Zo heb ik vanmiddag de tijd genomen (iets meer dan een halfuur) om te luisteren naar de Ursonate van Kurt Schwitters.

Hij schreef het klankdicht tussen 1922 en 1933 en - wist ik niet, grote verrassing - er is een opname bewaard gebleven, waarop hij het zelf voordraagt.

Na een paar minuten verliest de taal zijn betekenissen en gaat de klankenstroom op je inwerken. Ik bleef gefascineerd luisteren en schoot af en toe in de lach.

En ik vond ook nog een informatief opstel over de Ursonate, door taalkundige/fonoloog Marc van Oostendorp.

Gaan we vannacht de straat op om een exemplaar van het vijfde Harry Potterdeel te scoren?

We nemen dan deel aan een hoogtepunt in de geschiedenis van het boek: Harry Potter and the Order of the Phoenix is het Snelst Verkopende Boek Ooit (alleen te vergelijken met het succes van Mao's Rode Boekje).

Of blijven we thuis en brengen we een virtueel bezoek aan Poetry International en laten we ons poëzie voorlezen door de Belg Jan Lauwereyns, de Chinees Che Qianzi en de Rus Sergej Gandlevski (de laatste twee met vertalingen in dubbelscherm)'

Ik hoop dat de videofilmpjes zonder storing doorkomen (heb geduld) - de gedichten zijn de moeite waard.

Op drie juni 1964 had een ontmoeting plaats tussen de grote dichter T. S. Eliot en de grote komiek Groucho Marx.

Jaren eerder waren zij, uit wederzijdse bewondering, een briefwisseling begonnen.

Het duurde ook jaren voor het diner plaatsvond waartoe Eliot Groucho had uitgenodigd.

In een hilarische brief aan Gummo (de broer die de manager was van The Marx Brothers) beschrijft Groucho hoe de avond verliep.

'Did I tell you we called him Tom' -- possibly because that's his name. I, of course, asked him to call me Tom too, but only because I loathe the name Julius.'

De site Today in Literature plaatst dagelijks een biografisch verhaal over grote schrijvers uit de literatuurgeschiedenis.

Al vijf maal hoorde ik de stem van Willem Kloos.
En ik kan jullie niet vertellen hoe groot die sensatie is. Als ik dit stukje heb getikt, ga ik nog een keer luisteren, naar die ene volzin die ooit van Willem Kloos is vastgelegd.

Hij bedankt iedereen die belangstelling heeft getoond voor zijn 75ste verjaardag, op een manier, die je recht overeind doet schieten. Hij zingzegt één zin en het gaat door merg en been. Het is 1934, vier jaar voor zijn dood.

Zo verging het mij, toen ik 1 mei jongstleden naar het radioprogramma De Avonden luisterde. Twee Klooskenners spraken naar aanleiding van het jongste dubbelnummer van het literaire tijdschrift De Parelduiker, dat is gewijd aan Willem Kloos.
(De Parelduiker is het onderhoudendste Nederlandse literaire blad, zie: www.lubberhuizen.nl)

Van Willem Kloos (1859-1938), de grondlegger van de Tachtigersbeweging en De Nieuwe Gids, schepper van blijvende regels als 'Ik ben een God in 't diepst van mijn gedachten' en 'Ik ween om bloemen in de knop gebroken', is nog steeds geen biografie verschenen.

Dit nummer van De Parelduiker en het gesprek in De Avonden tonen aan hoe interessant zijn levensbeschrijving zou kunnen zijn.

Het radiogesprek is te vinden op VPRO's boekensite. Het gehele gesprek is boeiend, maar heb je weinig tijd: de stem van Willem Kloos gaat klinken op ongeveer 4 minuut 50.

Het beroemde huis van de dichter A. Roland Holst, aan de Nesdijk in Bergen.
Van 1921 tot 1966, met een onderbreking in de oorlogsjaren, woonde hier de Prins der Dichters.

Uit een interview met Lucebert, die ook in Bergen woonde:

'Via hem ontmoette ik Bloem en Clara Eggink, en Achterberg. Ik bewonderde die mensen, maar van een kloof was geen sprake. Je zou je kunnen voorstellen dat ik als jong broekie met stomheid geslagen was in dat gezelschap, geen woord durfde te uiten. Maar nee, er was geen barrière. Bovendien hielp de drank ook om de remmen los te maken.
Roland Holst woonde hier eerst in dat huisje op de Nesdijk; een wonderbaarlijke plek met al die snuisterijen, die herinneringen en die spiegel. Het was tegenover het weiland met die paarden, waarvoor hij één van zijn fobieën heeft ontwikkeld. Die paarden bedreigden hem op een gegeven moment. Toen hij ouder werd is hij naar een verzorgingsflat verhuisd.'

Het huis wordt nu beheerd door de Stichting A. Roland Holst Fonds. Schrijvers kunnen het huren voor maximaal vier weken. Er is een lange wachtlijst.

Gisteren mocht ik binnen rondkijken en ik maakte bijgaande vergelijkingsfoto.

Het grafschrift van A. Roland Holst luidt:
'Wat was, is geweest'

Als ik mensen tegenkom die ik bewonder, vertoon ik grote klunzigheid.
Ik weet nauwelijks een woord uit te brengen, bang als ik ben dat in een gesprek over ditjes en datjes de bewonderde 'ook maar een gewoon mens' blijkt, terwijl ik hem of haar voor een mensensoort van hogere orde hield.

Het maakt niet uit of de door mij bewonderde man of vrouw leeft, of allang is overleden.

Zo heb ik een paar keer in Bussum rond het huis van de door mij mateloos bewonderde dichter Herman Gorter gecirkeld.
Zou ik durven aanbellen?
De kans dat ik de in 1927 overleden geniale woordkunstenaar zou storen, was gering.

Wat een puberachtig gedrag - gewoon dóen!

Een vrouw, waarschijnlijk de huidige bewoonster, deed de deur op een kier open.
'Neemt u mij niet kwalijk,' zei ik bedeesd, 'ik weet dat Herman Gorter hier heeft gewoond en...'
'En nu woon ìk hier', zei de vrouw, die feilloos aanvoelde wat voor vlees ze in de kuip had. Vermoedelijk was ik de honderdste Gorteradept die aanbelde.
Ik durfde mijn zin af te maken.
'...nu wilde ik vragen of iets in het huis nog aan Herman Gorter doet denken.'
Een tamelijk stompzinnige opmerking.

Gorter had aan de bevriende architect Berlage gevraagd, een ontwerp voor een huis in Bussum te schetsen. In 1893 betrok hij met zijn vrouw het pand. In de studeerkamer gaf hij dagelijks privé-lessen Grieks en Latijn, bij wijze van broodwinning.

En ik kwam na 110 jaar vragen of hij er nog woonde.

De vrouw bleek aardiger dan aanvankelijk leek. Ze zwaaide de deur open. 'Komt u maar even binnen', besloot zij.
Ze ging me voor. 'In wat de studeerkamer was, staat nog zijn authentieke kachel.'

Ik keek, gedurende dertig seconden, naar de kachel van Herman Gorter.
Het is een ronde, met art deco-achtige motiefjes versierde, oude kachel.

Na de bewoonster mijn excuses te hebben aangeboden voor de overlast en haar uitvoerig te hebben bedankt voor de genoten gastvrijheid, fietste ik opgetogen weg.

I am against this war

I am against this war
but won't write a poem about it
nor will I write a poem about why
I won't write a poem about it
this war that I am against
because it is essential I simply say
I am against this war

George Economou (68), Philadelphia
Poet, translator, medievalist, retired teacher.

Twee weken geleden werd een door Laura Bush georganiseerde literaire bijeenkomst op het Witte Huis afgelast, omdat de uitgenodigde dichters de oorlog ter sprake wilden brengen.

Poets Against the War organiseert nu door de gehele VS poëzielezingen en op hun site zijn al bijna negenduizend gedichten gepubliceerd.

De Amerikaanse Dichter des Vaderlands Billy Collins ondertekende een antioorlogspetitie en vindt het moeilijk nu een gedicht te schrijven.

Tot besluit van deze Gedichtendag leest Remco Campert zijn gedicht 'Poëzie is een daad'.

POËZIE IS EEN DAAD

Poëzie is een daad
van bevestiging. Ik bevestig
dat ik leef, dat ik niet alleen leef.

Poëzie is een toekomst, denken
aan volgende week, aan een ander land,
aan jou als je oud bent.

Poëzie is mijn adem, beweegt
mijn voeten, aarzelend soms,
over de aarde die daarom vraagt.

Voltaire had pokken, maar
genas zichzelf door o.a. te drinken
120 liter limonade: dat is poëzie.

Of neem de branding. Stukgeslagen
op de rotsen is zij niet werkelijk verslagen,
maar herneemt zich en is daarin poëzie.

Elk woord dat wordt geschreven
is een aanslag op de ouderdom.
Ten slotte wint de dood, jazeker,

maar de dood is slechts de stilte in de zaal
nadat het laatste woord geklonken heeft.
De dood is een ontroering.

Vandaag is het voor de vierde keer in Nederland Gedichtendag.

Voor alle activiteiten in den lande verwijs ik naar de gelijknamige site.

Speciaal voor Bieslog koos ik van Jan Hanlo (1912 - 1969) het beroemde gedicht De Mus, geschreven in 1949.
(Gedichten/Verzamelde Gedichten, Uitgeverij G. A. van Oorschot)

De meesten van u zullen het gedicht uit het hoofd kennen. Zeker na vandaag.

De Mus

Tjielp tjielp - tjielp tjielp tjielp
tjielp tjielp tjielp - tjielp tjielp
tjielp tjielp tjielp tjielp tjielp tjielp
tjielp tjielp tjielp

Tjielp
etc.

In 1997 verscheen de CD tjielp tjielp van Tom America, met op muziek gezette gedichten van Jan Hanlo (Dureco 1162912).

Het titelnummer zal enkele Biesloglezers bekend in de oren klinken (als tune van de tv-serie Van Kooten & De Bie, seizoen 97-98).

Om halfnegen vanavond is de uitslagenstroom niet zo interessant, dus zou je de verkiezingsuitzending op Nederland 2 voor een uur kunnen onderbreken door op 3 te kijken naar Het uur van de wolf.

'Een valse lente' is een documentaire waarin aan de hand van archiefbeelden het artistieke leven van Johnny van Doorn wordt behandeld.

Het werk van dichter/schrijver Johnny van Doorn (1944-1991) krijgt in Nederland nog steeds niet de erkenning die het verdient.

Als Johnny the Selfkicker werd hij berucht door zijn schandaal verwekkende optredens (Poëzie in Carré, 1966) - hij was de eerste 'performance-dichter' van Nederland - later ontwikkelde hij zich als schrijver van korte verhalen, de in zorgvuldig proza gevatte kronieken van zijn leven.

Jarenlang heeft hij voor de VPRO-radio zijn teksten voorgedragen, op die unieke, dramatisch-humoristische, orgelende toon, die zijn handelsmerk was geworden.

In de tv-serie Herenleed speelde hij naast Cherry Duyns en Armando een aantal opmerkelijke rollen.

Eerder, in de jaren zestig, nodigde ik hem regelmatig uit voor een optreden in het radio-programma Uitlaat. Samen maakten we ook een LP, die onlangs als CD opnieuw werd uitgebracht (uitgeverij Mbondi, Amsterdam).

Van die LP laat ik nog 's het beroemde gedicht 'Een magistrale stralende zon' horen, compleet met fikse tikken in de opname.

Een plakplaatje op het roggeveld istie,
een monotype maar dan eindeloos herhaald;
een plaag van impressionistische akkers.
Hoe je hem wendt of keert, hoe ik hem pluk,
je blijft over de korenbloem ouwehoeren.
Ik kan van uw schoon haast niet scheiden,
korenbloem die op de gele wagen rijdt.

H. H. ter Balkt
(P.C. Hooftprijs 2003)

Een pagina uit 'Wij zagen ons in een kleine groep mensen veranderen', de nieuwe bundel van Tonnus Oosterhoff, uitgegeven door De Bezige Bij.

De handgeschreven toevoegingen zijn weliswaar gedrukt, maar het lijkt of de dichter geen afstand van het gedicht kon doen.
Alsof hij, toen de bundel gedrukt en wel klaar lag voor verzending naar de boekhandel, wilde aangeven dat enkele gedichten niet af waren; dat er andere mogelijkheden zijn geweest, of in het verschiet liggen.

Ook de twaalf gedichten op de meegeleverde CD-ROM zijn voortdurend in beweging.
Regels verschijnen en verdwijnen, soms staat een kant-en-klaar gedicht op het scherm, dat niet voltooid blijkt, want woorden en regels worden vervangen door andere.

Het procédé is te bekijken op de site van Oosterhoff. Je kunt je er per e-mail abonneren op nieuwe gedichten.

Ik ben geen poëziecriticus en ik heb de bundel te kort in huis om iets zinnigs over de inhoud te zeggen.
Wel weet ik zeker, dat ik met bundel en site lang bezig zal zijn.
Ik ken geen andere dichter die op zo'n fascinerende manier gebruik maakt van de 'nieuwe media'.

Meerdere malen kwam ik dit bericht vandaag tegen op het net:

Een klein, maar respectabel poëzietijdschrift in de VS heeft, ter gelegenheid van het 90-jarig bestaan, een gift ontvangen van 100 miljoen dollar.
Daarmee is het blaadje het rijkste poëzieblad ter wereld geworden.

De gift werd gedaan door Ruth Lilly (87), de erfgename van een farmaceutisch concern.
Zelf stuurde ze eigen gedichten in, die nooit werden geplaatst.

• Ruth Lilly, 87, an heir to the Eli Lilly pharmaceutical fortune, submitted several poems to Poetry magazine in the 1970's and was rewarded only with handwritten rejection notes from the editor, Joseph Parisi. Evidently she did not take the rejections to heart. Mr. Parisi announced her gift at the magazine's 90th-anniversary dinner on Friday.

"Its a real mind-blower," said the United States' poet laureate, Billy Collins, who was at the dinner. "Poetry has always had the reputation as being the poor little match girl of the arts. Well, the poor little match girl just hit the lottery." -

Vrienden ik heb de pijn
maar op de kachel gezet
om ze warm te houden

als iemand pijn wil
ze is lekker vers
neem gerust

en neem wat meer
er is pijn genoeg
voor iedereen.....

Gust Gils (1924-2002)

De Engelse vertaling van het Chinese gedicht:

I can't wait for summer any longer

it's a shame, really
making me fall in love with you in winter
when I've stripped off your clothes
when I see you in the freezing air
your arms wrapped around your bare, shivering body
when I see your face covered in tears
darling
you're so beautiful
you must forgive my rudeness, my impertinence
I only wanted to see what you looked like in a skirt
I can't wait for summer any longer

Sheng Xing (geb. 1978) - vertaling: Simon Patton

Ruim een uur geleden is een schatkamer opengegaan: de eerste internationale poëziewebsite Poetry International Web.

- A new, worldwide forum for poetry on the internet! PIW will bring you news, reviews, essays, interviews and discussion, but, first and foremost, hundreds of poems by acclaimed modern poets from all around the world, both in the original language and in English translation.

In de afdeling Camera Poetica zijn filmpjes toegevoegd, waarin dichters hun eigen werk voordragen.

Na een eerste, snelle kennismaking: wat een prachtige, heldere site!
Een aanwinst voor alle poëzieliefhebbers.

Er is een nieuwe bundel verschenen van de prins der Nederlandse dichters, Gerrit Kouwenaar (1923), getiteld
'totaal witte kamer' en dit is het laatste gedicht:

dus vredig de avond

Terwijl het laatste gedicht het tijdstip verteert
staat de maker geledigd op van zijn tafel
hij reinigt zijn vleesmes en kijkt uit het raam

op de sierbestrating zieltogen de bladeren
verlost van hun zomer, de windengel hurkt
in het eeuwige onkruid en wacht tot er tijd is

dus vredig de avond vol afscheid en oorlog
wereld waarheid en liefde behelzen onkwetsbaar
hun ijzeren letters

nu nog iets eetbaars, bloedbeuling witbrood
dan eindelijk slapen, zwart is de mode -

1.Veruit de meeste van Kouwenaars gedichten eindigen niet met een punt, maar met een gedachtestreepje, alsof het einde open blijft, 'er komt nog meer' en bij dit gedicht past dat streepje wonderwel.
2. Ik kende het woord bloedbeuling niet. Van Dale: bloedworst.
3. Toen zijn bundel 'de tijd staat open' in 1997 bekroond werd, schreef de jury: 'Alles heeft hier liggen marineren in de doodsgedachte.'

Kouwenaar las gisteren het gedicht 'dus vredig de avond' voor in het NPS-radioprogramma Kunststof en het daaropvolgende gesprek met Frénk van der Linden is hier te beluisteren.

Vandaag wordt herdacht dat honderd jaar geleden de dichteres Stevie Smith werd geboren (1902-1971).

Dit is haar beroemdste gedicht:

Not waving but drowning

Nobody heard him, the dead man,
But still he lay moaning:
I was much further out than you thought
And not waving but drowning.

Poor chap, he always loved larking
And now he's dead
It must have been too cold for him his heart gave way,
They said.

Oh, no no no, it was too cold always
(Still the dead one lay moaning)
I was much too far out all my life
And not waving but drowning.

Uit één artikel (in NRC-Handelsblad) naar boven gehaald:
baggersoap
baggergevechten
baggerdivisie Ballast
baggerbelang
baggerfusie
baggeronderdeel
baggeraar Boskalis
baggerpoot
baggerstrijd
bagger en bouw zouden bij elkaar blijven

Zie de eerste regel van Bieslogs motto:
overal zanikt bagger

Premier Balkenende citeerde in zijn 11-9 herdenkingstoespraak de regel:
alles van waarde is weerloos

President Bush eindigde zijn toespraak voor de VN niet met de eerste regel van het gedicht Vrede:
na de grote slag eten wij gehakt

Aan de vooravond van deze belangrijke gebeurtenis in de Nederlandse literatuur kunt u hier luisteren naar een unieke opname.

De band werd gemaakt voor een film van Hans Keller.
Eerst leest Lucebert op zijn onovertroffen wijze het gedicht er is alles in de wereld. Vervolgens begint hij aan verdediging van de 50-ers, een vroeg gedicht uit 1949, maar we kunnen duidelijk horen hoe de dichter gaandeweg zijn belangstelling verliest.
Tot hij stopt met lezen en hartelijk lachend publiekelijk afstand neemt!

er is alles in de wereld het is alles
de dolle hondenglimlach van de honger
de heksenangsten van de pijn en
de grote gier en zucht de grote
oude zware nachtegalen
het is alles in de wereld er is alles

allen die zonder licht leven
de in ijzeren longen gevangen libellen
hebben van hard stenen horloges
de kracht en de snelheid

binnen het gebroken papier van de macht
gaapt onder de verdwaalde kogel van de vrede
gaapt voor de kortzichtige kogel van de oorlog
de leeggestolen schedel
de erosie

er is alles in de wereld het is alles
arm en smal en langzaam geboren
slaapwandelaars in een koud circus alles
is in de wereld het is alles
slaap
( uit: Apocrief. De analphabetische naam, 1953)

Trektocht

O vader, wij zijn samen geweest
in de tent op de trektocht
rond het IJsselmeer.

Overal oreerde de modder
maar we ontbeerden de laarzen
en sopten tot het eind van de weg.

Domweg dapper was je
toen de scheerlijnen knapten
en de haringen vlogen
door de lucht.

Het tentdak lekte
na aanraking
en de primus woei uit.

Groot was de verbijstering van dichter Sijmen van Woelgeest toen hij daags na publicatie van bovenstaand gedicht op zijn eigen site, een e-mail in zijn box vond van de International Library of Poetry.

'Gefeliciteerd! U hebt met uw gedicht de hoofdprijs gewonnen in de European Contest van onze Library. De prijswinnaar zal worden opgenomen in de World Anthology of Contestwinners.' Zo luidde, vrij vertaald, de boodschap.

Die avond werden grote feesten gevierd in diverse café's, waarbij Sijmen van Woelgeests werkbeurs van het Fonds der Letteren voor de sponsoring zorgde.

Dat hem de volgende dag dringend werd gevraagd 50 dollar per creditcard over te maken naar de Library als tegemoetkoming in de drukkosten, vond Sijmen niet meer dan billijk. Hij stuurde zelfs nog vijftien gedichten extra, vergezeld van betaling - de werkbeurs was schoon op - waardoor hij deelnemer was geworden aan de International Poet of the Year Contest in Washington. Nog goedkoop, vond Sijmen, een internationale doorbraak zou jaren sappelen ruimschoots goedmaken.

Toen zijn vrienden hem bijgaand artikel lieten lezen, trok hij wit weg, verliet het café met onbekende bestemming en met achterlating van de vliegtickets naar de VS en de kostbare Stetsonhoed die hij zich een uur eerder had aangeschaft.

Als hij morgen nog niets van zich heeft laten horen, zullen zijn vrienden de politie waarschuwen.

Door de hoge ramen van het schoollokaal valt het zonlicht met bakken naar binnen.
Hoeveel kinderen hebben verlangend naar buiten zitten staren?

De school wordt binnenkort afgebroken. Het zonlicht tekent voor het laatst haar sporen op de vloer.

De achterwand is bedekt met het gedicht Sporen van Hugo Claus. Zijn stem klinkt door de lege ruimte van het schoollokaal in Watou.

Dichteres en columniste Marjoleine de Vos in NRC-Handelsblad over de voordracht van Sporen door Hugo Claus:

'Ja, zoiets is op papier niet een twee drie weer te geven, maar het komt er op neer dat Claus nóóit naar beneden glijdt, zeer verstaanbaar is, onnadrukkelijk moduleert en waar nodig de woorden en de regels een beetje aan elkaar zingt en dat alles in het schoonste Nederlands dat dankzij het Vlaamse accent net iets ronder en molliger klinkt.'

Na drieëneenhalf uur rijden (vanaf Utrecht) sta je op het marktplein van Watou.
Wat is hier te beleven? Ogenschijnlijk niets. Een plattelandsdorpje in de Westhoek van Vlaanderen, 1200 inwoners, een handvol huizen, een paar kruispunten.

Watou lijkt gauw bekeken. Versnapering op het terras, en door, Frankrijk in.

Maar neem een middag de tijd. Betreed het Info-kantoor, koop een kaart en plattegrond en loop de aangegeven route af.

Je dwaalt door verlaten huizen, een vervallen boerderij, oude stallen, reusachtige loodsen, een leeg schoolgebouw. En overal staat, hangt, ligt poëzie. Klinken de gedichten, door de schrijvers zelf voorgedragen. Op alle locaties word je geconfronteerd met beeldende kunst.

In een groot hol schoollokaal vult Hugo Claus met zijn indringende voordracht de ruimte. In een laantje langs het kerkhof draagt Remco Campert zijn klassieker Lamento voor, zijn stem gaat van boom tot boom. En door merg en been.

Je rijdt weg uit Watou met vreemde beelden in het hoofd, die lang op het netvlies blijven. Je zou niet zo gauw een film kunnen noemen, die ooit hetzelfde effect op je heeft gehad.

Morgen draagt Hugo Claus op Bieslog zijn grote Watou-gedicht Sporen voor.

Een Vlaamse straat in een Vlaams dorp.
Daar rechts, wat is dat voor een blauw Vlaams bord, tegen die Vlaamse muur?

Een gedicht van Lucebert, een Nederlands gedicht. Maar ook Vlaams.
En van de rest van de wereld.

Want:
er is alles in de wereld het is alles

Vandaag verplaatst de Bieslogredactie zich naar Watou, een Vlaams dorp in de Westhoek, op een kilometer van de Franse grens.

Voor het 23ste jaar wordt in Watou een kunst-en poëziefestival gehouden. Vrienden die gingen, kwamen lyrisch terug. 'Zeer bijzonder!' 'Heel apart!' De artikelen in de kranten zijn juichend.

We gaan het zelf bekijken.

Als de verbindingen werken, brengen we vandaar verslag uit.
Morgenavond is de reportageploeg terug op de hoofdredactie.

Een man loopt over straat met een discman in de zak. Op de koptelefoon klinkt een nummer van het kwartet van Sonny Rollins (uit 1954).
Zelden heb ik een gedicht gelezen waarin zo mooi wordt beschreven hoe de energie van de muziek overgaat in de luisteraar.

BieslogExtra's in geluid:
1. de dichter die het gedicht zelf voorleest
2. de muziek die in het gedicht wordt beschreven

Man Listening To Disc

This is not bad --
ambling along 44th Street
with Sonny Rollins for company,
his music flowing through the soft calipers
of these earphones,

as if he were right beside me
on this clear day in March,
the pavement sparkling with sunlight,
pigeons fluttering off the curb,
nodding over a profusion of bread crumbs.

In fact, I would say
my delight at being suffused
with phrases from his saxophone --
some like honey, some like vinegar --
is surpassed only by my gratitude

to Tommy Potter for taking the time
to join us on this breezy afternoon
with his most unwieldy bass
and to the esteemed Arthur Taylor
who is somehow managing to navigate

this crowd with his cumbersome drums.
And I bow deeply to Thelonious Monk
for figuring out a way
to motorize -- or whatever -- his huge piano
so he could be with us today.

This music is loud yet so confidential.
I cannot help feeling even more
like the center of the universe
than usual as I walk along to a rapid
little version of "The Way You Look Tonight,"

and all I can say to my fellow pedestrians,
to the woman in the white sweater,
the man in the tan raincoat and the heavy glasses,
who mistake themselves for the center of the universe --
all I can say is watch your step,

because the five of us, instruments and all,
are about to angle over
to the south side of the street
and then, in our own tightly knit way,
turn the corner at Sixth Avenue.

And if any of you are curious
about where this aggregation,
this whole battery-powered crew,
is headed, let us just say
that the real center of the universe,

the only true point of view,
is full of hope that he,
the hub of the cosmos
with his hair blown sideways,
will eventually make it all the way downtown.

Billy Collins

(Receptie)

"Poëzie", sta ik te beweren
tegen een paar ongelovige klootzakken
in wandeltoilet, "komt niet uit de lucht vallen."
En ineens zeg komt er, je zou het
poëtiseren kunnen noemen, poëzie
uit de lucht vallen.
Gelukkig dat niemand het zag verder.

C. B. Vaandrager (1935-1992)

Vanavond, 21.30 uur, op het Poetry International Festival in de Grote Schouwburgzaal van Rotterdam, een hommage aan de Rotterdamse dichter Cornelis Bastiaan Vaandrager.
Met Martin Bril, Hans Sleutelaar, Frans Vogel, Menno Wigman en Hans Verhagen.
Gedichten, beelden, bandopnames, muziek en meer.
Aansluitend: EXITing, een documentaire over Vaandrager.

Wanneer er maar iemand was
naar wie je zou kunnen wuiven.
Je hebt je zakdoek op zak
en ontvouwt hem met hunkerende vingers,
een ontvlammende leegte.

De trein, op zijn vierkante wielen,
kleeft aan de onwillige regels,
bevrijdt zich, krakend en steunend,
uit de geduchte omarming.
Jij wuift met je laaiende zakdoek.

Adriaan Morriën (1912-2002)

Mooie avond, gisteren in Bergen. Een bomvolle bibliotheekzaal luisterde naar de 110 jaar oude, nog springlevende gedichten van Herman Gorter.
Enno Endt, de man die ALLES weet van Herman Gorter, de Gorteriaan Bij Uitstek, gaf commentaar. Dichteres Elly de Waard wees op het belang van Gorters werk voor de hedendaagse poëzie.

In Bergen, constateerde ik enkele uren eerder, is het zomerseizoen aarzelend begonnen. Volle, maar nog overdekte terrassen. Housegestamp uit een pizzeria. Een gigantische bouwput, die de combinatie Dure Appartementen-Supermarkt-Parkeergarage belooft.

In de straat achter de Ruïnekerk, ongeschonden Bergen, zag ik A. Roland Holst uit de Eerste Bergensche Boekhandel komen en met bedaarde pas naar zijn stamcafé wandelen. Zou ik hem aanspreken en attenderen op de avond over zijn vriend Gorter? Durfde ik niet.

Nog gauw even naar zee. En in de duinen tussen Bergen en Bergen aan Zee zag ik hem.
In de vallende avond, zomerse strooien hoed op, vrolijk zwaaiend met zijn wandelstok. Herman Gorter, die een avondwandeling maakte vanuit zijn eenzame huis in de Verbrande Pan vallei. Hij neuriede zachtjes. Voor geen goud zou ik hem willen storen.

Het is twee uur en ik begin mij zorgen te maken. Worden er geen verkeerde verwachtingen gewekt?
De Openbare Bibliotheek van Bergen (NH) heeft deze missive doen uitgaan:

- Op woensdagavond 5 juni a.s. vindt er in de bibliotheek een literaire avond plaats naar aanleiding van de vernieuwde uitgave van "Mei" van Gorter.De Literaire avond wordt georganiseerd door de Eerste Bergensche Boekhandel in samenwerking met de Openbare Bibliotheek Bergen en de Stichting Nederlandse Literaire Klassieken.
Herman Gorters Mei, verschijnt in de Deltareeks onder redactie van Enno Endt en Mary Kemperink. Beide editeurs komen naar Bergen om deze prachtige nieuwe uitgave toe te lichten en Wim de Bie, Gorteriaan bij uitstek, zal gedichten van Gorter voordragen.
De toegang is gratis! -

Het klopt: ik ga vanavond gedichten voordragen. Maar wat is in hemelsnaam 'een Gorteriaan bij uitstek'?

Ik heb nog enkele uren. Ik ga de biografie van Gorter nog even doornemen en de Verzamelde Werken, zodat ik, als eenvoudige liefhebber (en meer ben ik niet), geen pleefiguur sla.

Tot morgen, Biesloglezer.

In 1889 debuteerde de 25-jarige Herman Gorter met het 4400 regels tellende gedicht Mei; hij had er jaren in stilte aan gewerkt.
De eerste regel werd een gezegde:

Een nieuwe lente en een nieuw geluid

Kennen we het vervolg?

Een nieuwe lente en een nieuw geluid:
Ik wil dat dit lied klinkt als het gefluit,
Dat ik vaak hoorde voor een zomernacht,
In een oud stadje, langs de watergracht --
In huis was 't donker, maar de stille straat
Vergaarde schemer, aan de lucht blonk laat
Nog licht, er viel een gouden blanke schijn
Over de gevels van mijn raamkozijn.
Dan blies een jongen als een orgelpijp,
De klanken schudden in de lucht zoo rijp
Als jonge kersen, wen een lentewind
In 't boschje opgaat en zijn reis begint.
Hij dwaald' over de bruggen, op den wal
Van 't water, langzaam gaande, overal
Als 'n jonge vogel fluitend, onbewust
Van eigen blijheid om de avondrust.
En menig moe man, die zijn avondmaal
Nam, luisterde, als naar een oud verhaal,
Glimlachend, en een hand die 't venster sloot,
Talmde een pooze wijl de jongen floot.

Men veronderstelt dat Gorter met 'een oud stadje, langs de watergracht' de herinnering aan het Friese Balk voor ogen had; hij logeerde er vaak bij zijn grootvader, remonstrants predikant.

In bovenstaand fragment is het vernieuwende, experimentele taalgebruik van de latere Gorter al te herkennen:

De klanken schudden in de lucht zoo rijp
Als jonge kersen

Je moet maar durven!

Ik neem me voor deze maand het gehele gedicht te herlezen.
Mocht u zin hebben mee te doen en u hebt het boek niet voorhanden:
dankzij het onvolprezen Laurens Janszoon Coster Project staat Mei integraal op Internet.

Een heel vervelende zaak. Nee, is te zwak uitgedrukt. Geschokt. Tot in mijn diepste wezen aangetast. Bedreigd.
Mijn integriteit staat op het spel. Pijnlijk, ik ben geestelijk gewond.

Wat is er aan de hand?
Ter gelegenheid van de Boekenweek had een plaatselijke boekhandel mij om een gedicht gevraagd. Het zou, op mooi papier gedrukt, fraai vormgegeven, dienen als extra gratis presentje, naast het Boekenweekgeschenk.
Het exclusieve geschriftje is prachtig geworden en ik ben (was) er apetrots op.

Nu verscheen gisteravond, in een plaatselijke krant, een sensationeel opgemaakt artikel, waarin ik van grof plagiaat wordt beschuldigd!
Ik zou grote delen van mijn gedicht hebben overgeschreven, nee, gejat, uit het werk van een andere dichter.

Oordeelt u zelf. Ik laat u eerst mijn gedicht lezen. Het komt uit mijn bundel Nieuwe Gedichten en dit is het openingsgedicht:

POETICA NOVA

laat de ravenman maar knarsen op zijn schreeuwend gelijk
de ongehoorde heeft een standpunt
het particuliere logbeest schraapt
als je het mij vraagt
ik laat het knagen col legno op een zaag

de ongehoorde schraapt pompeus zijn keel
wij vliegen onderwijl op breed rubato
spijbelend senza sordino door de ouverture
en gillen als krijt op bord
het klappend warme pluche in
(doek) als je het mij vraagt

Wim de Bie

De beschuldiging luidt nu, dat ik delen van mijn gedicht zou hebben overgeschreven uit dit gedicht, van de jonge, veelbelovende dichter Ilja Leonard Pfeijffer:

MUSICA NOVA

het particuliere logbeest schraapt pompeus zijn keel
als je het mij vraagt als je het mij vraagt
laat ik het knagen col legno op een zaag
sempre sforzato en gillen als krijt op bord

laat de ravenman maar knarsen op zijn standpunt
de ongehoorde heeft schreeuwend gelijk
wij vliegen onderwijl arco senza sordino
spijbelend op breed rubato dwars door de ouverture
(doek) het klappend warme pluche in (doek)

Ilja Leonard Pfeijffer

Vergelijk beide teksten en u begrijpt hoe schandelijk de beschuldiging van plagiaat bij mij aankomt.
Iedereen met gevoel voor literatuur kan zien dat ik een spel met de taal speel, dat in de dichtkunst al eeuwenlang wordt gespeeld. Het werk van de grote T. S. Eliot bergt in elke regel een verwijzing naar andere literatuur.

Ik ga vandaag kontakt zoeken met Pfeijffer. Ik ben er van overtuigd dat hij mijn gedicht zal waarderen. (Als hij het al niet beter vindt dan het zijne!)
Mocht hij in de pers een verklaring ten gunste van mij willen afleggen, dan is de rel misschien nog ten goede te keren.

Daar staat het weer eens in de krant, het gedicht van de in 1992 overleden Rotterdamse dichter C. B. Vaandrager - het beroemdste gedicht van de Zestigers (NRC Handelsblad, vanavond, pag. 33):

De kroketten in het restaurant
zijn aan de kleine kant.

De Zestigers, dichters als Vaandrager, Verhagen, Sleutelaar en Armando, de redactieleden van de literaire tijdschriften Gard Sivik en De Nieuwe Stijl, publiceerden werk, dat in het begin van de zestiger jaren opzien baarde.
Als reactie op het experimentele en barokke taalgebruik van de Vijftigers, wezen zij op de realiteit, het 'gewone leven'.
Was dit nog wel literatuur?, vroegen de critici zich vertwijfeld af.

De Zestigers staan nu weer volop in de belangstelling. Het boek Zestig is een bewerking van het proefschrift van Bertram Mourits.
De meesterlijke boeken van Vaandrager - De Reus van Rotterdam en De Hef - zijn herdrukt.

Terug naar het krokettengedicht. Het prijkt ook op een muur in het Rotterdamse Hotel New York. Merkwaardig, dacht ik, toen ik het herlas, er ontbreekt iets essentieels.

Ik trok nummer 32 van Gard Sivik uit de kast (wie wat bewaart, heeft wat) en stuitte op de cyclus van Cornelis Bastiaan Vaandrager MADE IN MADURODAM, een serie van vier gedichten.
Het eerste luidt:

Wat gebeurde er met
reserve-luitenant Maduro?

Hij offerde zijn leven (1916-1945)
voor het vaderland.

Het gedicht brengt plechtig in herinnering, dat Madurodam is vernoemd naar een gesneuvelde militair. Het gedicht over de kleine kroketten is nummer drie uit de reeks. Als je niet weet dat het over Madurodam gaat, krijgt het een andere lading. Of niet?

Mijn vraag: met Madurodam in het achterhoofd wordt het gedicht geestiger en betekenisvoller, of kan het, zoals het in de krant is afgedrukt, op zichzelf staan?