Is dat schrikken.
Jan Marijnissen kijkt, op een paginagrote krantenfoto, dwars door ons heen.

Aan die blik is hard gewerkt.
'Nog iets intenser, Jan.'
'Mag'ie nog een keer, maar dan iets borender, als het ware?'
'Even pauze, neem een slok.'
'Okay, daar gaan we weer, Nieuw biertje op de set, graag. Je rechterhand stukje verder uit de mouw van je overhemd, Jan en het polsbandje iets naar voren, ja?'
' Kijken, Jan... boren... ja, ja, ja... blik van onderen af... intens... hou vast... knip...ik geloof dat dit 'm is.'

Hebben ze bij de PvdA een mannetje als leider, de SP heeft een Echte Man aan kop.
Jan The Man.

Onder de knallende foto staat in een minuscule letter:

'Wees niet bang, ik stop er nog lang niet mee. Ik heb eerder het gevoel dat er een nieuw tijdperk aanbreekt. Met 44.299 leden is de SP zojuist de derde partij van Nederland geworden. De groei zit er goed in, reden dus voor een klein partijtje. Ik neem er een biertje op.'

En of we lid willen worden. Van een partij die zegt dat de politiek minder 'politiek' mag worden. 'Minder bureaucratisch, en meer over mensen.'

De partijslogan luidt nu dan ook:
SP. MINDER POLITIEK.

Gezien deze campagne lijkt de SP minder over mensen maar meer over Jan te gaan.
Sorry, campagneteam, fotograaf en reclamebureau, ik word geen lid. Ik hou niet zo van dit soort macho-barkeepers.

SP. MINDER JAN.

SP. MINDER PR.

Een Nationaal Wolkenarchief (zie 'Mooie luchten') zou naar Duits voorbeeld kunnen worden ingericht.

Der Karlsruher Wolkenatlas bevat enkele duizenden foto's van alle soorten wolken, met beschrijvingen en classificeringen.

Het uitspansel boven Nederland is in de geschiedenis van ons land nooit eerder zo veelvuldig vastgelegd als in het tijdperk van de digitale fotografie.
Omdat het maken van een opname niets extra's kost, richt iedere bezitter van een digicamera zijn toestel wel eens op de hemel.

De wolkenluchten boven Nederland zijn dermate indrukwekkend dat menige amateur-digifotograaf zich binnen één dag een groot kunstenaar waant.

Nu haalbaar: het Nationaal Wolkenarchief.

Alle duiven van Den Haag kennen hem.
Een paar keer heb ik hem in de Haagse straten aan het werk gezien.
De bebaarde hobo voert een fiets mee, met twee volle emmers aan het stuur. Al vele jaren voedert hij de duiven op tientallen plekken in de stad. Hij raakte er landelijk mee bekend en werd opgevoerd in tv-programma's die graag dorpsgekken toonden (Showroom, Kopspijkers). Altijd goed: oude man heeft tientallen zieke duiven in huis gehaald en o, o, wat geeft me dat een rommeltje.

Nu, op zijn tachtigste, lijkt hij wereldberoemd te worden.
Want de zonderlinge duivenvoerder is Gerard P. Fieret, dichter, beeldend kunstenaar en fotograaf.

Enkelen wisten het al langer: Gerard Fieret heeft, naast tekeningen en gedichten, tussen 1960 en 1980 een enorme hoeveelheid foto's gemaakt, die hij op een bijzondere manier ontwikkelde en afdrukte.

Die foto's worden (her)ontdekt. Toonaangevende Amerikaanse fototijdschriften geven hem aandacht, op internationale veilingen stijgen de prijzen van de Fieret-foto's.

In het Haags Fotomuseum, ondergebracht in het GEM, is een overzichtstentoonstelling ter gelegenheid van zijn 80-ste verjaardag ingericht.

Al na een paar minuten dwalen door de zalen raakte ik enthousiast.
Ik ben geen criticus, maar ik lees dat Fierets werk authentiek wordt genoemd. Dat is het: of hij nu een asbak, zichzelf of meisjes fotografeert (heel veel meisjes en vrouwen), de rafelige, 'slordige', over- en onderbelichte zwart/wit-foto's hebben een onmiskenbare eigen stijl. En niet alleen omdat hij, uit angst dat zijn werk wordt gestolen, de foto's zwaar bestempelt met naam en adres (soms middenin beeld!), of ze met viltstift fors signeert.

Ik moest denken aan de grondlegger van de korrelige zwart/witfotografie Ed van der Elsken. Diens foto's zijn humanistisch, vaak vrolijk en levenslustig.
De rauwe, smoezelige, rotzooierige, viezige foto's van Gerard Fieret komen harder aan. Graven dieper.

In zijn eigen woorden:

'Zie hoe sterk de composities zijn niets is aan het toeval overgelaten ik ben niet voor niets van huis uit schilder graficus dat is iets anders dan dorre boekjes fotografie met de pretentie van kunst.'

• Hè! Nou is de bus net weg!
• Ik kan echt niet harder lopen, hoor.
• Zet de rollator maar op de handrem, moeder, gaan we hier even zitten
• Hè, hè, ik zit. Jeetjemina!
• Wat is er, wat is er?
• Ik schrik me een ongeluk! Die kop van die kerel...!
• Nou! Wat kijkt dìe man je gemeen aan!
• Ruud heet'ie, zie je wel? 'Ruud is terug.' Wist jij dat'ie weg is geweest?
• Nee, maar dat weten ze hier in de buurt maar al te goed. Wat Ruud allemaal heeft uitgevroten...
• O, weet jij dat dan?
• Nee, maar hij heeft natuurlijk in de gevangenis gezeten en nu waarschuwen ze van: uitkijken mensen, Ruud is terug! Ramen en deuren dicht. Let op je portemonnee. Ik vind het wel goed dat ze die verdachte types zo bekendmaken.
• Maar je weet het niet zeker. 't Zou toch ook een sportman kunnen zijn? Of iemand uit de muziek?
• Maar dan ga je toch niet zo kijken? Dan zet je toch een gezelliger hoofd op?
• Radio, staat erbij.
• Ja, dat is ook op de radio: Opsporing verzocht. En d'r staat ook bij welk nummer je moet bellen: 538. Dus 112 is algemeen alarm, zeg maar en 538 is voor als je Ruud voorbij ziet komen.
• Ik vind het maar eng. Komt de bus nou nog niet? Ik wil hier weg.
• Rustig maar, moeder. Komt goed. Als we Ruud zien, ga ik wel een telefooncel zoeken om 538 te draaien.

Helemáál te dol maken ze het bij de beeldbank van het Nationaal Archief.
Er staan daar 500.000 foto's on line!

Vul een gebeurtenis, jaartal, of naam in en verbaas je.
Ja, ook hier heb ik naar mezelf gezocht. Vond veel voor de hand liggende foto's van openbare gebeurtenissen, maar één foto gaf een schok: de Lange Man is vastgelegd!
Ik had de Lange Man in geen dertig jaar teruggezien en wist niet dat een foto van hem bestond.

Voor het tv-programma Het Gat van Nederland (1972-73) maakten Kees van Kooten en ik scènes die absurd (onder invloed van Monty Python?) werden beëindigd door de Lange Man. We hadden een prachtige, ruim drie meter lange jas voor hem laten maken.

Een boze man, de Lange Man.
Middenin een dialoog kwam de Lange Man plotseling tevoorschijn, wankelde met wilde armgebaren op de camera af en schreeuwde met woedende stem:
'Afgelopen! Uit! Donder op! Wegwezen allemaal!'

Gisteren weer een groot deel van de zondag verlummeld, door op internet naar mezelf te zoeken.
Narcissus on line.

Maar de webfoto-archieven die groeien en groeien, zijn ook zo verleidelijk.
De eerder geroemde collectie van het Haags Gemeentearchief bijvoorbeeld (130.000 foto's).
Je zoekt associatief op namen, straten, of jaartallen en het resultaat is verbluffend; elke straathoek is ooit gefotografeerd.

Erger: ik zoek niet alleen naar het decor van het (in mijn geval Haagse) verleden, ik bestudeer de foto's nauwgezet, omdat ik er mezelf op hoop te zien.
Een foto waarvan je het bestaan niet wist en waarop je als jongetje bent vastgelegd.

Gisteren was het eindelijk raak.
Van een gebeurtenis die vaag in mijn geheugen vastligt als een plechtige bijeenkomst met veel mensen en sprekers en muziek en opwinding, verschijnt een foto op mijn scherm. En in de drukte vind ik mijn elfjarige zelf.

Het bewijs is geleverd: die bijeenkomst heeft echt plaatsgevonden en ik ben ooit echt elf jaar geweest.

(Wilt u mij scherp en duidelijk zien (mocht het u interesseren)? Ga naar het Haagse Gemeentearchief, de fotocollectie, tik zoekwoord Rimboejagers in en vergroot die ene foto. Daar, aan de voet van die grote berk, iets links van het midden, het jongetje met het donkere petje, het profieltje naar de spreker gericht: dat ben ik.)

'Wat heb je gedaan?', vroeg een familielid, toen ik na uren achter de pc de tv weer opzocht.
'O, niks?, antwoordde ik.

'Ach, al die opwinding over Mars...
En Bush met z'n maanplannetjes.
De foto's die de Russen al vanaf 1975 van Venus namen... die zijn pas interessant!'

Je hoeft er niet voor naar buiten en ze zijn overzichtelijk gesorteerd.

Folders, advertenties en tijdschriften die ons naar verre vakantiebestemmingen willen lokken, maken graag gebruik van leuke oude mannetjes.

Mannetjes op straathoeken van schilderachtige bergdorpjes, een schaapherdermannetje dat we op een wandeltocht kunnen tegenkomen en een wijnboermannetje van wie we, vers uit het vat, een paar flessen wijn kunnen kopen.

Excuses voor het zondagse gezuurpruim, maar op mij hebben de leuke oude mannetjes een averechts effect.

Vraag nooit de weg aan de straathoekmannetjes. Ze barsten los in een heftige discussie en wijzen alle kanten op.

Als zo'n herdermannetje je de weg verspert, dien je langdurig schaapachtig te glimlachen, terwijl hij de tijd neemt je uitvoerig uit te schelden in zijn onbegrijpelijke dialect.

En ook als het wijnmannetje geen bocht, maar uitstekende wijn blijkt te verkopen, dan nog heb ik helemaal geen zin in een handen-voeten-dialoog. Zo goed is mijn Frans ook niet.

Nee, voor leuke oude mannetjes ga ik niet lang en ver op reis.

De paginagrote zeepadvertentie, vandaag in de ochtendbladen, laat op het eerste gezicht een strijdbare oude dame zien. Alsof zij op de barricaden staat ter verdediging van het Koningshuis. De driekleur heffend, gehuld in een stralend oranje trui, draagt zij de slogan uit: 'Wat oranje is, moet oranje blijven'.

Maar als wij naar de details kijken, slaat de twijfel toe. Wat bedoelt de zeepfirma?

De beeltenis op de trui is die van de in 1948 afgetreden koningin Wilhelmina. De ingebreide kreet 'Leeve de Koningin' is geschreven in een vooroorlogse spelling. De vlag is niet tot in de top van de mast gehesen, maar bungelt halfstok. Dreigt het kunstgebit haar uit de mond te vallen?

Kortom: de oude vrouw is 'niet helemaal goed'.
Verkeert ze in een eindfase van dementie? Refereert de advertentie aan de publiek geheime gezondheidstoestand van de echte jarige, prinses Juliana?

In de VS zou de zeepfirma bedolven worden onder protesten van ouderengroeperingen. Gedupeerde familieleden van dementerenden zouden de zeepfirma 'sue-en' tot op de rand van faillissement.

Fotograaf Ad van Denderen verkende zestien jaar lang de grenzen van Europa en legde vast hoe duizenden gelukzoekers proberen het rijke Westen binnen te komen.

In Foam, het Amsterdamse fotografiemuseum, is een tentoonstelling van zijn werk te zien - Go No Go.

De foto's en de wijze van presenteren - slideshows op grootbeeldschermen - maken een bezoek aan Foam zeer de moeite waard.
De Go No Go-site laat meer dan honderd foto's zien en verschaft veel aanvullende informatie.

Ad van Denderen koos voor Bieslog twee foto's uit.
Twee foto's - twee verhalen.

De eerste foto laat een, op het oog, idyllisch tafereel zien. Van de tweede foto spat het drama af.
De eerste foto - niet op de tentoonstelling te zien - is een opmaat voor de tweede.

Klik eerst het gesprek aan en vergroot daarna foto 1.

De bovenste foto is de afgelopen weken miljoenvoudig over het internet geraasd.

Ha ha ha!
President Bush kijkt door een verrekijker met de beschermkapjes er nog op!
Het ultieme bewijs van zijn oliedomheid.

Enig speurwerk bracht de tweede foto te voorschijn.
Genomen in 1993 op dezelfde plek (de Koreaanse demarcatielijn).
Nu is het President Clinton die door een afgedekte verrekijker kijkt.
Ook toen: lachen geblazen!

Op de derde foto zien we Bush, enkele seconden nadat hij ontdekte, dat de hem aangereikte kijker nog beschermkapjes droeg.

Het overkomt iedereen wel eens.
Zo wilde ik vanmiddag een stoomtrein fotograferen. Toen hij na een half uur oponthoud eindelijk verscheen, bracht ik mijn camera haastig naar de ogen, met het beschermkapje er nog op!
Vandaar dat mijn foto de locomotief laat zien, nadat hij al is gepasseerd.

Ik neem het nu eens op voor President Bush. Niets menselijks is hem vreemd. Aardige man.

De officier die hem de verrekijker aangaf mèt kapjes op, dient op staande voet ontslagen.
(Nadat eerst is onderzocht of hij steekpenningen heeft aangenomen van de aanwezige persfotografen.)

In de hoop dat sommigen van de lezers het gevoel herkennen, schrijf ik met schroom dat ik soms wel eens een huis zie staan en denk: 'Dat huis heeft de oorlog meegemaakt, wat zouden de ramen allemaal gezien hebben?'

Of bij een oude boom in mijn geboorteplaats: 'Die boom heeft mij als jongetje voorbij zien lopen'.

Ach, je kunt aan ernstigere afwijkingen lijden en zolang ik die boom niet vraag of hij zich mij nog kan herinneren, is er niets aan de hand.

Onschuldiger is het verlangen een recente foto van huis, straat of plein te vergelijken met een foto van vroeger.

Internet biedt de liefhebber veel toen-en-nu-sites, waarop ik mijn ogen uitkijk.
Het gaat mij bij de bestudering van de foto's dan niet om de verandering, maar om wat is gebleven.
'Kijk, dat hekje stond er tachtig jaar geleden ook al.'
Waarbij zich weer die volstrekt nutteloze gedachte opdringt (die je maar beter voor je kunt houden): 'Wat heeft dat hekje al niet meegemaakt!'

Eens in de maand sluip ik door een krantenhal langs een achterafplek op zoek naar een nieuwe aflevering van mijn geheime tijdschrift.
Het verschijnt slechts vier maal per jaar en ik heb nagenoeg alle 110 nummers.

Thuisgekomen smokkel ik het naar mijn kamer en ben er vervolgens een uur zoet mee.

De in het Nederlands vertaalde Engelse uitgave vergelijkt iedere foto die in WO2 is genomen met de huidige situatie.
Nauwgezet wordt elke oorlogshandeling in tekst en plattegrond gereconstrueerd.
Maar het gaat om de foto's. Van toen en nu.

De geallieerden trekken door een Frans dorpsstraatje en de recente vergelijkingsfoto toont de huizen die 'erbij waren'. We weten nu wat de ramen gezien hebben.

Soms is de nu-foto veel moeilijker te situeren. Een tankcolonne trok toen door een landschap dat ingrijpend is veranderd en nu alleen aan de hand van een flauwe heuvelrug nog kan worden getraceerd.

Met wat een hartstocht en inspanning moet dit blad zijn gemaakt. Zouden de redacteuren zichzelf een zinnig doel hebben gesteld?
Ik begrijp van mijzelf volstrekt niet, waarom ik ingespannen op die foto's zit te turen.

Op het rolletje van de vacantie zaten nog drie photo's.
'Hè, mag ik die hebben?' vroeg Jannus.
'Dat weet ik nog niet, hoor', zei vader, 'één photo wil ik reserveren voor het huwelijk van oom Bert, één is bestemd voor het vastleggen van de versierde kerstboom en als die zijn gelukt en er blijft er nog één over, dan mag jij die gebruiken.'
'Fijn,' zei Jannus.
Jannus wilde later photograaf worden en hij had een mooie photo van Victor de hond in gedachten.

(Op 14 december wordt het Fotomuseum Den Haag geopend.)

Eerder deze dag publiceerden wij een foto waarop de heer J. P. Balkenende en mej. K. Schuurman zijn afgebeeld.

De vele reacties hebben ons genoopt een nader onderzoek in te stellen naar de herkomst van deze fotografie.

Gebleken is dat de gepubliceerde foto niet, zoals door ons vermeld, gisteren in Den Haag is genomen, maar dat het een bewerkte still betreft uit een videofilm, die door zendgemachtigde BNN eerder dit jaar is uitgezonden. Wij drukken de complete foto, zonder trucage of montage, hierbij nog een keer af.

Wij hebben ons onvoldoende op de hoogte gesteld van de herkomst van de foto en de antecedenten van de man die zich als de fotograaf voordeed.

Wij bieden alle betrokkenen onze oprechte excuses aan, met name de heer en mevrouw Balkenende. Met hen hebben wij inmiddels een schikking getroffen.

De man die gisteravond laat het Bieslogredactielokaal betrad, hadden wij niet eerder gezien. Hij droeg een lange zwarte leren jas en de klep van zijn pet overschaduwde zijn ogen.

'Saap van Morkel, fotograaf,' stelde hij zich voor, 'en ik heb belangrijk materiaal.'

De man ging op de middentafel zitten en stak meteen van wal.
'Jullie weten dat Katja en Bridget Balkenende gaan interviewen, ja? Wisten jullie dat Balkenende steeds vaker met Katja in Den Haag wordt gezien? Ik heb foto's genomen na afloop van de Algemene Beschouwingen - dat zij hem kussend feliciteert in het Torentje!'

Wij rezen op teneinde de heer Van Morkel het gat van de deur te wijzen.
'Nee, wacht nou even,' verweerde die zich, 'ik ben spotgoedkoop. De hele serie kost 1000 euro, neem je er één, betaal je mij 100 euro handje contantje en praten we nergens meer over.'

Snel overwogen wij voors, tegens, ins en outs. Dienden wij met publicatie het algemeen belang? Waren wij bereid de gevolgen te dragen van de schokgolf die dit nieuws in Nederland zou teweegbrengen?

Wij trokken onze portefeuille en overhandigden de man een biljet van 100 euro.

'Okay makker, geluk ermee,' zei de fotograaf. Hij haalde uit zijn binnenzak een CD-Rom te voorschijn, die hij op tafel legde.
In de deuropening draaide hij zich nog eenmaal om.
'Je begrijpt zeker wel dat ik niet Saap van Morkel heet, hè?'

De nieuwe regering heeft aangekondigd een open beleid te gaan voeren. Achterkamertjespolitiek en torentjesoverleg behoren tot het verleden.
Met die uitgangspunten als basis, hebben wij besloten de onthullende foto in Bieslog te plaatsen.
De kiezer heeft er recht op te weten hoe de eerste burger van ons land invulling geeft aan zijn eigen normen en waarden.

Nederland is al heel lang betrokken bij mondialisering, veramerikanisering, globalisering en multinationalisering.

Ter illustratie van deze bewering toon ik deze foto. Een favoriet, ik heb hem tientallen malen bekeken en kan er geen genoeg van krijgen.

1953, een ongeluk in de Haagse Vondelstraat. Een vrachtwagen botst met een tram. Er is alleen materiële schade.

Ik verzoek u de foto te vergroten en onder andere aandacht te schenken aan alle reclame-uitingen.

'Wie zijn dit nu weer. Beroemdheden?
Krijgen we nog een story uit de oude doos, De Bie?'

Nee, want ik weet niet wie dit zijn.
De foto's komen uit een album dat ik voor 6 euro kocht op een rommelmarkt.
Is het een verslag van een man en een vrouw op een cruise in de jaren dertig? (Zie de nazi-vlag aan het schip langs de kade.)
Op de derde foto wordt een uitstapje aan land gemaakt, het is koud, er wordt eten en drinken geserveerd. De man kijkt weer in de lens, de vrouw met de bontjas heeft een hoedje op. Zijn we op Groenland?
Werd het wat tussen die twee?

Omdat je op alle vragen zelf de antwoorden mag verzinnen, behoort dit album tot mijn favoriete fotoboeken.

Er is een site waarop foto's worden verzameld die zijn verloren, vergeten, of weggegooid. Het LOOK AT ME-project is het Museum voor de Anonieme Onbekende.

'Some of the photos were found on the street. Some were stacked in a box, bought cheap at a flea market. Showing off or embarrassed, smug, sometimes happy, the people in these photos are strangers to us. They can't help but be interesting, as stories with only an introduction.'

Van de serie hiernaast heb ik de middelste foto ingezonden.

(Een van de Bieslogcorrectrices wond er zojuist in de redactievergadering geen doekjes om:
'Morgen weer wat steviger kost, mag ik hopen, zeg. 't Is dat het zondag is, maar dat gezweef over momenten en onbekenden riekt iets teveel naar mooidoenerij, meneer de hoofdredacteur!'
Zo word je scherp gehouden.)

Lopend door de Haarlemmerstraat (A'dam), wordt mijn blik naar de zijkant van een etalage getrokken. Tussen de boeken van het antiquariaat staat een ingelijste foto opgesteld. Drie hoofden. Zijn dat niet..' Ik kom dichterbij. Ach jee. Snip, Snap en Jayne Mansfield!

Het vastgelegde moment is vijfenveertig jaar oud.

Van tien tot vijftien oktober 1957 bezoekt filmster Jayne Mansfield Nederland en de opwinding is groot. Het is alsof de plaatsvervangster van Marilyn Monroe ons land aandoet. Is ze hier vanwege de promotie van een film? Ze wordt voor pr-activiteiten van hot naar her gesleept. Ze bezoekt theaters, de vliegbasis Soesterberg, ze drinkt champagne uit een klomp, ze doet de aftrap van een voetbalwedstrijd van Sparta in Rotterdam, ze prijkt op de voorpagina's. Ze wordt omschreven als 'rondborstig', 'voluptueus', een 'sexsymbool' en minder deftig als 'de tietenkoningin'.

En op een van die dagen staat ze een moment tussen Snip en Snap, die doen of ze haar kussen.
Willy Walden en Piet Muyselaar, vanaf de jaren dertig geliefde volkskomieken, trekken met de Snip en Snap Revue door het land en hun manager heeft ze op kantoor ontboden. De foto is voor de Telegraaf bestemd, Carré moet vol. 'Ben ik daar niet te oud voor?' Nee, doe dat nou maar, Piet. We moeten ook jong publiek trekken.'
Drie beroemdheden staan reclame te maken. Nederland kust Amerika. De koningen van de lach kussen de tietenkoningin.

Jayne Mansfield kwam om bij een auto-ongeluk; Piet Muyselaar is dood, Willy Walden leeft; Nederlanders jonger dan dertig jaar hebben nog nooit van Snip, Snap en Jayne gehoord. En dat is helemaal niet erg.

Ik ben doorgelopen. Stom, ik had de foto moeten kopen, bedenk ik me nu met spijt.

Het meeste werk van freelance fotograaf Thomas Schlijper (1975) wordt gepubliceerd in de Volkskrant (zoals onlangs de serie in het wit geklede bezoekers van danceparty Sensation).

Een keuze uit de foto's die niet in de krant komen, plaatst hij op een eigen site (ruim veertig foto's van datzelfde Sensation).

Wat de site bijzonder maakt is, dat Thomas Schlijper elke dag een foto plaatst van mensen, gebeurtenissen, plekken, die hij die dag is tegengekomen. 'Elke dag vers.'

Het archief van die dagelijkse foto's gaat nu al aardig lijken op Het Beeld van Nederland in Het Begin van de Eenentwintigste Eeuw.

Met Thomas Schlijper maakte ik een interview, aan de hand van drie door hem zelf gekozen foto's.

Klik svp eerst het geluidsfragment aan en maak, als het interview is gestart, foto 1 beeldvullend groot.