Toen ik de datum op de radio weer hoorde noemen, was ik me even bewust van mijn bevoorrechte positie.
Ik hoef vóór 1 november geen zorgtoeslagaanvraagformulier naar de belastingdienst te sturen.
Eén november? Morgen dus?

Geschrokken schoot ik mijn jas aan en holde naar mijn achterbuurman.
Ik had beloofd hem te helpen met het invullen van zijn aanvraagformulier (uit schuldgevoel?). We waren begonnen, maar nog niet ver gekomen. Was het te laat? Moest meneer Houtvast, door mijn laksheid, in december de eerste uitbetaling van zijn zorgtoeslag missen?

Nadat de nachtsloten waren opengedraaid en de voordeur was ontdaan van drie veiligheidskettingen en meneer Houtvast me na een argwanende begroeting en een hartelijke herkenning had binnengelaten, kwam ik meteen ter zake.

- Hebt u het zorgtoeslagformulier op tijd weggezonden, meneer Houtvast?'Ikke nie. Neu.... Da's nie nodig, hè. D'r was een heul vrundelijke buurman hier en die hèt 't allemaal voor me uitgevogeld. Die hèt gezegd: meneer Houtvast, geen zorgen, doet u maar helegader niks niemandal, ik knap het voor u op. Krijgt u in december mooi uw zorgcentjes.'

- Aha! U hoefde het papier alleen maar te ondertekenen en toen hebt u het op de bus gedaan?'Nee, hoor, hoefde ook niet. Buurman hèt alles zelf gedaan. Trouwens: tekenen doe ik nooit nie. Je moet niks tekenen, nooit en te nimmer, hè. Daar komt niks als hoei en broei van.'

- Maar wie was die buurman dan? Van hiernaast?'Neu, van een straat verder, dach ik. Het is die... kom hoe heet die ookaweer. Zo'n lange grijze sladood... Enfin, hij lijkt wel een beetje op u!'

- Weet u zeker dat uw buurman het formulier heeft meegenomen? Ligt het hier misschien nog ergens?'O nee, het is hier schoon en keurig net. De thuishulp hèt alle oude papier weggebracht.'

- Ja ja. Dag meneer Houtvast, een goedenavond, hoor.'Gaat u al heen? Da's fluks. Welterusten, hè!'

Ik heb er een grote zorg bij gekregen, geloof ik.

Toen ik tijdens het halen van een frisse neus zijn huis passeerde werd er luid en dringend op het raam geklopt. Meneer Houtvast, mijn achterbuurman, wenkte me met snelle gebaren van zijn rechterhand.

Na het ontgrendelen van vijf nachtsloten nodigde hij me binnen en even later zat ik met een kopje zeer slappe koffie aan zijn tafel met Perzisch tapijt.

Ik begreep onmiddellijk waar de schoen wrong, toen ik de papieren zag liggen. Meneer Houtvast (92) deed een poging zijn aanvraagformulier voor de zorgtoeslag in te vullen. Ik had al gelezen dat vooral ouderen de grootste moeite hebben het formulier tot een goed einde te brengen.

Het basisidee van de gezondheidszorg nieuwe stijl - in 2006 een zorgverzekering voor iedereen - klinkt weliswaar als de simpelheid zelve, de uitvoering vergt maatregelen die tot de ingewikkeldste en chaoswekkendste uit de geschiedenis van de bureaucratie dreigen te gaan behoren.

'Waar gaat het mis, meneer Houtvast?', vroeg ik hulpvaardig en ik zag dat hij de voorkant van het formulier al had ingevuld.

'Bij punt 3a op de achterkant. Wat ze daar vragen is te stom voor woorden. Of ben ik een beetje seniel aan het worden?
Ik lees: 'Heeft u op 1 januari 2006 een echtgenoot, of woont op die datum bij u een vriend, vriendin, zus, broer, (groot)ouder of andere huisgenoot die uw toeslagpartner is?'
En dan moet ik kiezen tussen Ja of Nee. Maar hoe ken dat nou?'

'U leeft alleen,' legde ik uit, waarbij ik probeerde geen kleuterjuffrouwentoon aan te slaan, 'nou, dan vult u dus in Nee en dan bent u snel klaar, want bij 4a moet u tekenen en daarna het formulier insturen.'

'Ja, ho ho! Er staat 'Heeft u op 1 januari 2006 een echtgenoot' enzovoorts, maar dat is het toch nog lang niet? Dus hoe ken ik dat invullen dan?'

'Aha! U denkt dat u voor 1 januari 2006 nog wel een echtgenote zult kunnen krijgen?'

'Dat is niet geheel en al uitgesloten,' zei meneer Houtvast en het leek of hij mij van achter zijn halfvergane bril met een twinkeling in de ogen aankeek, 'ik heb namelijk vele visjes uitgezet!
Of misschien trekt voor 1 januari 2006 een vriend of andere huisgenoot bij me in.
Ik zeg maar 's iets geks: misschien wilt u wel mijn toeslagpartner worden....! Lijkt me ontzettend gezellig. Dat u dus bij mij intrekt - u zou de gehele bovenverdieping kunnen bewonen - en dat we heel veel samen doen, zoals alle papierrompslomp.
Pas als dat zo zou zijn, kan ik dit formulier naar waarheid invullen. U moet er nog een nachtje over slapen, neem ik aan?'

Om hem niet voor het hoofd te stoten, beaamde ik te zullen nadenken over ons eventueel toekomstig zorgpartnerschap en nam haastig afscheid.

We hadden onze seniormedewerker, tevens achterbuurman, de heer Houtvast (92) gevraagd afgelopen zaterdag naar de eerste programma's van de seniorenomroep MAX te kijken.

- Er is nu een omroep die zich op u richt, de niet-zielige 50-plusser, hoe is de kennismaking u bevallen

'Nou, ik dacht eerst Max... Max? Leeft die nog? Dus ik had een paar leuke Sam&Moosbakken verwacht. Maar die kwamen niet.

- O, u bedoelt Max Tailleur

'Ja, die ja, met die wijkende ogen. Wat hebben we gelachen met die man. Maar deze Max was lang zo leuk niet. Hij zat maar te grijnzen van dat'ie zo blij was met z'n tachtigduizend leden. Ja, dank je de koekoek, hij had er een mooi kantoor van laten neerzetten.'

- U doelt nu op de directeur van Max, de heer Jan Slagter

'Die met die grijze kop. Volgens mij geverfd, dat haar. Ik schat deze Max op hooguit veertig en dus heeft'ie zich grijs haar laten aanmeten, zodat'ie nog een beetje senior lijkt. Nou en dan had je nog twee vrouwen... ja, wat zal ik zeggen... beetje stijfjes.

- U bedoelt Catharine Keyl en Medy van der Laan

'Ja, ja... laat ik het zo zeggen: ik werd er niet warm of koud van.'

- Hebt u om tien uur nog gekeken naar het eerste echte programma van Max: Super Senioren

'Eventjes, want om kwart over tien ga ik altijd naar bed. Dan wordt het mij te laat. Ik zag een heleboel uitgezakte en uitgelubberde mensen heel gek aan het doen.'

- Dat wordt een serie: senioren die met z'n allen een theatervoorstelling aan het maken zijn

'Geen lekker wijf te zien! Als ze voor ouwe mensen tv willen maken, moeten ze natuurlijk geen ouwe mensen laten zien. Weet u wie ik leuk vind? Die Britsjut. Kijk ik altijd naar.
Die was ik even kwijt, maar die zit nou bij Tulpa. Ik vind Britsjut het eerste leuke ding na BB.'

- BB? O, u bedoelt Brigitte Bardot

'Die ja. Die zal nou in de zeventig zijn, BB. Nou, die zie je ook niet bij de Franse Max, zeg maar. Die weet best waar ouwe mensen graag naar kijken. Naar frisse meiden als Britsjut. Niet dat we daar vieze gedachten bij hebben, die tijden zijn voorbij, maar gewoon... het is goed voor je cholesterol. Kijk en daar gaat het om. Als ik een tv voor 90-plussers zou oprichten, mag Britsjut van mij elke dag op de buis. Nou en dan heb ik zo honderdduizend leden en een mooi kantoor, hoor.'

Het afgelopen jaar kwamen uit het gehele land al meldingen binnen van overlast door hangouderen.
Pekela is de eerste gemeente in ons land die maatregelen treft.

Uit het nieuws van vandaag:
'OUDE PEKELA - Groepjes verveelde 'hangouderen' die het winkelend publiek nauwlettend in de gaten houden. De ondernemers van winkelcentrum De Helling in het Groningse Oude Pekela waren ze meer dan zat. En dus heeft de gemeente Pekela, waar het dorpje onder valt, een samenscholingsverbod voor bejaarden ingesteld.'
(bron: www.nu.nl)

Zoals gewoonlijk vervoegen we ons voor commentaar op nieuws over bejaarden bij Bieslogs informant, de hoogbejaarde meneer Houtvast (92), onze achterbuurman.

Op ons herhaald aanbellen wordt niet opengedaan.
'Hij is niet thuis,' zegt een buurvrouw die net met twee zware boodschappentassen haar deur wil ingaan, 'maar ik heb hem in het winkelcentrum gezien, dat ouwe loeder. En ik ga zo direct de politie bellen. Ik pik het niet langer!'

Geschrokken spoeden we ons naar het twee straten verder gelegen winkelcentrum Weggeplein. En we hoeven niet lang te zoeken.

In het midden van het plein, op de vier bankjes rond de grote betonnen bloembak, treffen we meneer Houtvast tussen een groep van vijftien bejaarde heren, die een kabaal maken van jewelste.
Ze gooien iets naar elkaar en een vrouw probeert wanhopig het voorwerp te vangen.

Als we dichterbij komen, begrijpen we dat de heren uit de boodschappentas van de vrouw een pak toiletpapier hebben gegraaid en dat nu uit handen van de eigenaresse proberen te houden.
'Geef onmiddellijk terug!', krijst de vrouw. 'Ouwe rotzakken! Blijf af!'

De mannen dollen nog vijf minuten door en geven dan het pak papier terug aan de boze vrouw, die zich scheldend uit de voeten maakt, terwijl de oude 'nozems' schaterlachend nagenieten.

Meneer Houtvast lijkt, met zijn rode konen en zijn pet scheef op het achterhoofd, twintig jaar jonger.

- Meneer Houtvast, u hier?

'O, ben jij 't. Ja, is 't niet geweldig? Het is hier elke middag lachu!!!!'

- U tussen de hangouderen, we weten niet wat we zien!'

Ah man, het is zo leuk. Jarenlang heb ik thuis achter de geraniums gezeten. Van de thuiszorg zeiden ze: u moet wat gaan doen, meneer Houtvast. U moet uw leeftijdgenoten opzoeken in de bejaardensoos. Gezellig, wat aanspraak.
Ben ik een middag geweest. Godsamme, wat een saaie boel. Aan kaarten en biljarten heb ik altijd al een godsgloeiende pesthekel gehad. Dus toen zijn we met een paar man hier gaan zitten en het is alle dagen feest. Dat die lekkere winkelwijven niet naar ons omkijken als we naar ze fluiten, moeten zij weten. Maar mooi dat we dan een potje gaan dollen. Ja, mogen we? We zijn altijd veel te keurig geweest. En ik was al te oud voor provo indertijd. Dus halen we de schade dubbel en dwars in.
Jongens, kijk! Oei! Lekker ding! Zijn we d'r klaar voor?'

Een jonge vrouw met twee zware tassen loopt nietsvermoedend de hangouderenval in.
We maken ons snel uit de voeten.

Een historische datum, 26 april 2005, de dag waarop de eerste maatregel tegen hangouderen werd genomen.
Het begin van het echte probleem van de toekomstige massale vergrijzing.

Mijn deur is een vaste halteplaats op zijn dagelijkse ommetje geworden. Ik doe hem graag open, want meneer Houtvast volgt het dagelijkse nieuws en ik ben altijd benieuwd naar zijn commentaar.
Ditmaal doet hij mij een genereus aanbod.

• Dag meneer Houtvast, hoe gaat het met u?
• Prima. Afijn, dat ziet u wel. Raadt u eens hoe oud of ik ben...?
• Nou, dat weet ik wel. U bent 93, maar u ziet er zeker tien jaar jonger uit, hoor.
• Doet er gerust nog maar 's tien af. Daarom dacht ik: ik ga die jongeman van hierachter een cadeautje brengen. Ik bied u al mijn nieren aan!
• Uw nieren... voor mij?
• Allemaal. Ik zag gisteravond op tv een mevrouw en die had er drie! Daar had ze er één van weggegeven. Was ze reuze trots op. Maar ik vind 't krenterig. U mag ze alledrie hebben.
• Fijn meneer Houtvast, dank u wel.
• Ja, ho ho, ze zitten d'r nog in. U krijgt ze, gratis en voor niks... nadat ik ben overleden. Jammer voor u, maar dat kan nog even duren. Maar het zijn prima nieren, dus die gaan nog even mee.
• Hebt u wel een donorcodicil getekend?
• Nee, aan die rompslomp begin ik niet. Van die papierwinkel moet ik niks hebben. Nee, ik verdeel mijn organen liever zelf. Mijn hulp in de huishouding krijgt een long, de dame van de thuiszorg mijn lever en ik heb nog een neef in Noord-Holland en die kon mijn hart best gebruiken, zei'tie.
• Nu bent u 93, zijn die organen van u niet een beetje...
• Te oud? Welnee! Ik zie d'r niet alleen van buiten, ook van binnen zeker twintig jaar jonger uit. Mijn organen zijn van vooroorlogse kwaliteit. Ja, als u zegt, die ouderwetse nieren van meneer Houtvast moet ik niet...
• Nee, nee, ik ben er erg blij mee, hartelijk dank. Dag meneer Houtvast. Prettige zondag.
• Insgelijks. En mocht u nog iemand weten die ik blij kan maken met een pico bello alvleeskliertje, dan geeft u wel een seintje, niet?

Dringend, langdurig gebel aan de voordeur.
Meneer Houtvast, de oude achterbuurman, met grote sjaal om het hoofd gewikkeld, zwaar steunend op zijn wandelstok.

• Zeg, De Bie, kunt u er niks aan doen?
• Waaraan doen, meneer Houtvast?
• Aan dat spuiten op de televisie.
• Spuiten? Maar komt u binnen, het is veel te koud en te glibberig, straks valt u nog.
• Nou even dan. U bent toch van de televisie?
• Was - maar wat wilt u kwijt?
• Nou, dat spuiten. Dus dat je vóór de reclame uit een grote 2 ziet en dat ze dan of bellen blazen of iemand natspuiten.
• Eh... O, u bedoelt in het STER-leadertje.
• Nou, dat spuiten gaat me vreselijk op m'n zenuwen werken! Zit ik lekker te kijken, is een programma afgelopen, verheug ik me op het volgende, komt weer die spuiter tussenbeide! Wat een vreselijke man. Met een tuinslang iemand natspuiten. Bah! Als het warm is, in de zomer, zeg ik alla! Dan kan het een welkome verkoeling zijn. Maar nu, in de winter gaat'ie gewoon door. Ik kan er niet meer tegen. Laat dat spuiten in godsnaam ophouden! Vindt u het gek dat je leest over inbraken hier en overvallen daar. Komt door dat gespuit elke dag op tv. Daar wordt een mens kwaadwillend van.
• Bent u helemaal door de sneeuw gekomen om me dat te vertellen?
• Ik dacht: ik ga De Bie vragen of hij dat gespuit kan laten ophouden. Straks spuiten ze mìj nog nat. Als je dat elke dag te zien krijgt, ga je het heel gewoon vinden, mensen natspuiten. Dat ze met sneeuwballen gooien is tot daaraan toe, maar me ook nog natspuiten... Ik kan wel bevroren raken. Dat ik hier stokstijf op het trottoir voor uw deur sta als ijsbeeld!
• Weet u wat we doen? Ik ga u even in de auto naar huis rijden. Is dat een goed idee, meneer Houtvast?

Met de krant in de hand loop ik naar mijn achterbuurman. Ikzelf weet me de tijd dat je daadwerkelijk een bankier in levenden lijve ontmoette nauwelijks meer te herinneren.
Maar meneer Houtvast (92) des te beter.

'O ja, ik kwam bijna iedere dag een bankier in levenden lijve tegen', zegt meneer Houtvast, als we in zijn rommelige woonkeuken hebben plaatsgenomen.

'Maar liepen die keurige heren in hun maatpakken zomaar over straat?' vraag ik ongelovig.

'Nee, dìe zag je niet. U bedoelt de hoge heren' Nee, in mijn tijd waren de bankiers leuke jonge vrouwen, meisjes, zeg maar', zegt meneer Houtvast en zijn oude ogen beginnen te glinsteren.

'Waar ontmoette u die dan?', vraag ik en mijn ongeloof is in verbijstering overgegaan.

'Op de bank,' legt meneer Houtvast uit, 'je ging naar het bankgebouw en dan zag je daarbinnen allemaal hokjes als het ware en daar zaten de leuke jonge bankiers in. En die vroegen dan: 'En meneer Houtvast, wat kan ik voor u betekenen' '
En dan vroeg je of je tien gulden van je rekening mocht opnemen.
'Ja natuurlijk, meneer Houtvast, geen probleem.' Moest je even wachten en dan viel er een soort van bus uit een buis en daar zat dan je tientje in.

Vaak bleef ik dan nog even een praatje maken met zo'n bankiermeisje. Hartstikke gezellig. Na mijn pensionering ging ik iedere dag naar de bank. Zo leuk waren de bankiers!

Op een kwade dag kwam ik weer op de bank en toen moest ik me melden bij een strenge juffrouw - geen bankier, maar een receptioniste - en die vroeg 'of ik een afspraak had'.

Afgelopen. Sinds die dag heb ik nooit meer een bankier ontmoet. Mijn schoonzoon regelt al mijn geldzaken nu per interdinges.'

Hoewel we ook bij onszelf te rade zouden kunnen gaan, lopen we voor commentaar op 'grijs' nieuws graag weer even naar onze grijze achterbuurman, de 92-jarige heer Houtvast.

Na ons herhaald aanbellen, gaat het luikje in de voordeur open.

- Dag meneer Houtvast, hoe gaat het u?

'Goed, maar kerst- of nieuwjaarsfooien geef ik niet. Want ik heb géén krant en aan bezorgers van gratis kranten en drukwerk geef ik al helemáál niks!'

- Nee, we wilden u commentaar vragen op het voorpaginabericht in het Algemeen Dagblad. Meer dan tienduizend winkeldiefstallen worden gepleegd door 65-plussers.'Nou en' Wat kan mij dat schelen?'

- Onze vraag: doet u dat ook wel eens en waarom?

'Tuurlijk doe ik dat. Elke dag. Omdat ik van mijn enkele AOW niet kan eten, meneer. Dus ik moet wel.'

- En wat steelt u zoal?'Eten!'

- En wat doet u ermee?

'Opeten!'

- Nee, ik bedoel: hoe verstopt u de spullen - in uw jas, in het mandje van de rollator?'

Nee, ik eet ze ter plekke op. Ik zoek een rustig plaatsje tussen de schappen van de huishoudelijke artikelen - daar is het niet druk - en dan peuzel ik een complete maaltijd naar binnen. Verse broodjes met plakken kaas, rolletje kerstkransen, pilsje d'rbij, pullinkie toe. En de verpakkingen frommel ik achter de pakken met waspoeder.'

- Hebt u geen moeite met stelen, moreel gezien?

Met de krant in de hand liepen we naar onze achterbuurman, de 92-jarige meneer Houtvast, om te horen hoe het goede nieuws bij hem was gevallen.

Het duurde minuten voordat de oude baas, na het ontgrendelen van de nachtsloten, zijn deur had geopend.

- Dag buurman. En wat vindt u ervan?

'Wat vind ik waarvan?'

- U krijgt waarschijnlijk 36 euro erbij! Een meerderheid in de Tweede Kamer wil u een douceurtje geven.'Een douchedeurtje' Maar ik heb een gordijn om de douche.'

- Nee, meneer Houtvast, een presentje, een donatietje, kortom: een beetje geld. U krijgt 36 euro!

'Is het werkelijk waar? Maar dat is geweldig! Is dat vanwege de kersemis?

- Nee, ter compensatie van uw koopkrachtverlies. U hebt, neem ik aan, al wel iets gemerkt van uw koopkrachtverlies?'

Ach ik lijd aan zoveel verlies, gezichtsverlies, urineverlies, m'n vrouw overleden, ik weet niet wat al.'

- Dus die 36 euro komen u wel goed uit?

'Geweldig! Ik had de krant, de telefoon en de televisie de deur uitgedaan en ik stond op het punt Jonas naar het asiel te brengen, want het voer werd te duur. Nou kan ik 'm houden. Komt u het geld elke week brengen'

- Elke week? Nee, meneer Houtvast, het is een jaarlijks douceurtje, hè.

'Jaarlijks? Krijg ik 36 euro per jaar erbij? Nou ja! Weet u wat? Laten ze die 36 euro maar in d'r lui haar smeren. Ik ga vanmiddag met Jonas naar de dierendokter en ik vraag twee spuitjes.'

Het Algemeen Dagblad bericht vandaag in een groot artikel dat tienduizenden AOW'ers de eindjes niet langer aan elkaar kunnen knopen.

Hun maandelijkse tekort kan oplopen tot meer dan 200 euro.

Twee straten verder woont meneer Houtvast, die ik elke ochtend rond elven achter zijn rollator voorbij zie schuifelen.

Vanmorgen liep ik een stukje met hem op.

- In de krant staat dat mensen die alleen van hun AOW moeten leven, het niet redden. Hebt u daar ook van gehoord?

'Ach, je moet niet geloven wat de kranten schrijven, m'n jong. Daarom heb ik de krant ook de deur uit gedaan. Ik hoef die flauwekul niet in de bus. Met al die magazienen erbij over lekker eten en drinken en waar naar toe en zo.'

- O, dus u blijft op de hoogte van het nieuws via de televisie

'Die heb ik ook de deur uit gedaan, de televisie. Met al die harde reclames en blote dames... daar is niks voor mij bij. Weet u wie leuk was? Die lange.. kom hoe heet'ie... Boudewijn... Berend... Berend Boudewijn! Met die quiz. Kon je een stoel winnen! Dat waren leuke programma's. Die zijn er niet meer.'

- Als ik u vragen mag: bent u zo'n AOW'er die geld tekortkomt

'Ja en nee, m'n jong. Ik ben een AOW'er en ik kom niks tekort. Nee, ik hou elke maand over! Vierenveertig uuroos, om precies te zijn. Allemaal dankzij de oude Drees.'

- Maar dan moet u zich toch veel ontzeggen? Hebt u telefoon

'Ook niet. Wie moet ik bellen? Alle familie, alle vrienden zijn allang kassiewijle. Dus is er ook niemand die mìj hoeft te bellen. Nou en verder zijn de kat en m'n vrouw overleden en hoef ik niet alle dagen vlees te eten. Op vrijdag een bokking... lekker!'

- En het geld dat u overhoudt, wat doet u daarmee, als ik zo vrij mag zijn?

'Sparen. Ik heb namelijk een droom. Ik wil niet van de armen begraven worden.
Ik wil in een luxe kist naar het kerkhof, met een koets en vier paarden ervoor. En vijf koetsen erachteraan, waar dan wel niemand inzit, maar dat doet er niet toe.
Ik wil dat ze hier in de buurt zeggen: zo, die oude Houtvast die gaat in grootse stijl. En op mijn graf komt een marmeren steen, waarop staat:

H. J. Houtvast, leefde van 1909 tot zus en me zo. En daaronder, in grote letters:

Een AOW-er is geen plebejer!

Voelt u wat ik bedoel? Dat zal ze leren, de mensen.'