Vijf jaar geleden, op een Gorteravond in Bergen, durfde ik enkele gedichten van Herman Gorter in het openbaar voor te lezen. Ik moest enige plankenkoorts overwinnen, want op de voorste rij zat Enno Endt, de man die levenslang studie heeft gemaakt van Gorter, diens gedichten en zijn tijdgenoten. Alsof Gorter iemand naar deze avond had afgevaardigd.

Tijdens mijn voordracht zag ik hem een paar keer lichtelijk nee-schudden met zijn hoofd en na afloop wees hij me - allervriendelijkst, dat wel - op een paar door mij verkeerd gelegde accenten.

Enno Endt's boek 'Herman Gorter Documentatie 1864-1897' bestaat uitsluitend uit brieven, citaten, dagboekfragmenten, krantenrecensies van en over Gorter, zijn familieleden en zijn vrienden.
Neerlandicus Endt geeft verklarende voetnoten, maar laat een verbindende tekst achterwege. De lezer wordt gevraagd uit het materiaal een eigen biografie samen te stellen. En dat werkt wonderwel. Het is het boeiendste en verhelderendste boek over de Tachtigers in hun meest stormachtige periode.

Door de poëzie zelf uiteraard, maar ook door dit boek van Endt en zijn talloze artikelen ben ik van de poëzie van Herman Gorter gaan houden.

Enno Endt is gisteren op 83-jarige leeftijd overleden. In de week van de poëzie. Een week voor we Gorters Mei weer ter hand zullen nemen.