In 1961 publiceerde Harry Mulisch zijn tiende boek: Voer voor psychologen.
Het is een nu nog zeer lezenswaardige verzameling aantekeningen, essays en stellingen over het schrijven en de schrijver en het schrijven van de schrijver Harry Mulisch.
Stelling XXV uit Manifesten:
Wie bestaat, maakt niets. De schrijver moet leeg zijn, niet bestaan, zoals de schepper van hemel en aarde.
(Het orgasme is het ogenblik van niet-bestaan, waarin de mens scheppend is.)
?Manifesten? verscheen eerder, in 1958, als apart boekje in een oplage van 250 genummerde en gesigneerde exemplaren.
Harry Mulisch signeerde met een vingerafdruk.
Vraag: is de afdruk echt? Heeft Mulisch werkelijk 250 maal een vinger in de inkt en op het papier gedrukt?
Uit stelling XXV vloeit voort, dat net zo goed iemand anders dit bewijs van bestaan kan hebben afgegeven. De schrijver Mulisch bestaat niet.
Vandaag bestaat Harry Mulisch 75 jaar.
Ik hoop dat hij nog vaak niet-bestaat en prachtige boeken blijft schrijven.