Stelling VII uit de Manifesten van Harry Mulisch (1958):

'Konservatoria en akademies. Omdat iedereen een brief kan schrijven, lijkt schrijven gemakkelijker dan komponeren of schilderen. Dit gemak is het gevaar, dat afgeleerd moet worden. De schrijver moet even veel afleren als zijn kollega's moeten aanleren; en afleren is moeilijker dan aanleren omdat er geen opleiding voor bestaat: iedere schrijver moet zorgen voor zijn eigen 'afleiding'.
Iedereen schrijft met groter gemak dan de schrijver. Schrijven is iets, dat moeilijker wordt. De dag komt, dat het onmogelijk is geworden. Reikhalzend ziet de schrijver uit naar die dag van het volstrekte meesterschap.'

Uit de vele interviews die hij dezer dagen heeft gegeven, krijg ik de indruk dat hij op dit moment niet schrijft. Nooit meer schrijft? Is de dag gekomen dat het onmogelijk is geworden?

Vandaag is Harry Mulisch tachtig jaar geworden.
Wij feliciteren hem met het bereiken van het volstrekte meesterschap. En dat is niet ironisch bedoeld. Ik heb al zijn boeken in de kast staan - wat een rijk en grootmeesterlijk oeuvre!